›
›

Bài giảng Bệnh uốn ván - TS. Nguyễn Duy Phong

pdf 39 trang phuongnguyen 3740
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Bệnh uốn ván - TS. Nguyễn Duy Phong", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfbai_giang_benh_uon_van_ts_nguyen_duy_phong.pdf

Nội dung text: Bài giảng Bệnh uốn ván - TS. Nguyễn Duy Phong

  1. BEÄNH UOÁN VAÙN TS. Nguyeãn Duy Phong - Boä moân Nhieãm1
  2. DAØN BAØI 1- Ñaïi cöông 2- Taùc nhaân gaây beänh: caên nguyeân 3- Caùc yeáu toá dòch teã 4- Quaù trình sinh beänh 5- Beänh caûnh laâm saøng - XN - chaån ñoaùn 6- Nguyeân taéc ñieàu trò 7- Nguyeân taéc phoøng ngöøa 2
  3. 1- Ñaïi cöông: + Beänh nhieãm truøng, nhieãm ñoäc. + Vi truøng qua veát thöông tieát ñoäc toá ñeán daây thaàn kinh vaän ñoäng LS ñaëc tröng: ¤ Co cöùng cô vaân ¤ Co giaät toaøn thaân 3
  4. 2- Taùc nhaân gaây beänh: + Tröïc khuaån Gram (+), yeám khí: Clostridium tetani + Toàn taïi trong töï nhieân döôùi daïng baøo töû: ñaát, buïi, phaân, ñöôøng ruoät ñoäng vaät + Baøo töû ñeà khaùng cao, soáng nhieàu naêm trong ñaát khoâ, thieáu aùnh saùng, thieáu khoâng khí 4
  5. Clostridium tetani từ vết thöông hoại tử Clostridium tetani tröïc khuaån Gram (+), yeám khí 5
  6. Söï taïo thaønh Baøo töû trong moâi tröôøng töï nhieân 6
  7. 3- Caùc yeáu toá dòch teã: + Beänh UV phaân boá ôû nôi khí haäu noùng aåm, ñaát chöùa nhieàu chaát höõu cô. + Nguoàn laây: töø moâi tröôøng + Ñöôøng laây: qua veát traày xöôùt da, nieâm maïc. + Cô theå caûm thuï: taát caû moïi ngöôøi - Ngöôøi giaø vaø TE Nöõ, töû vong hôn: 1,3 – 3 laàn7
  8. Baøo töû uoán vaùn coù ôû khaép nôi treân theá giôùi 8
  9. Số lượng BN Uốn ván nhập viện BV Bệnh Nhiệt đới 350 320 296 300 267 271 251 249 250 217 212 200 164 175 nh Nhânnh ệ 150 B ố S 100 50 0 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Nguoàn: Laâm Minh Yeán, 2005 9
  10. 4- Quaù trình sinh beänh: + Baøo töû qua veát thöông daäp naùt, baån, dính dò vaät (tai naïn giao thoâng, tai naïn lao ñoäng, ung thö da, hoaïi töû da, moùc raùy tai, xoû loã tai ). 10% khoâng ngoõ vaøo. + Baøo töû gaëp ñieàu kieän yeám khí döôõng baøo sinh saûn taïi veát thöông ngoõ vaøo ngoaïi ñoäc toá (Tetanospasmin, Tetanohemolysin vaø Protein laøm taêng toång hôïp Acetylcholin) 10
  11. Cô cheá taùc duïng cuûa Tetanospasmin Tín hieäu giaõn cô töø TK TW TK vaän ñoäng Trong cô theå Bình thöôøng BN UV Ñoäc toá uoán vaùn Cô vaân Ñoäc toá UV öùc cheá phoùng Glycine(G) laøm giaõn cô 11 thích Glycine, ngaên giaõn cô
  12. Cô cheá taùc duïng cuûa ñoäc toá UV Sinh lyù söï co cô Ñoäc toá uoán vaùn laøm taêng baøi tieát acetylcholine 12
  13. Clostridium tetani Clostridium tetani Ngõ vào Gram (+), yeám khí Dây TK, Mạch máu(?) Nuï cöôøi Co thắt cơ nhai, mặt, gáy nhaên Co giaät “Nụ cười nhăn” goàng cöùng toaøn thaân Co cứng cơ ngực, lưng bụng, chi dưới, chi trên 13
  14. 5- Beänh caûnh LS-XN- chaån ñoaùn (1): 4 Thôøi kyø: 4.1- UÛ beänh: coù veát thöông cöùng haøm 4.2- Khôûi phaùt: ñoät ngoät Cöùng haøm côn co giaät ñaàu tieân + Tam chöùng: I. Cöùng haøm II. Cöôøi nhaên (Risus Sardonicus) III. Nuoát saëc + Tieân löôïng naëng: UÛ beänh 7 ngaøy Khôûi phaùt 48 giôø 14
  15. 5- Beänh caûnh LS-XN- chaån ñoaùn(2): 5.3- Toaøn phaùt (1): + Co cöùng vaø ñau theo trình töï: cô nhai, maët, gaùy, löng, buïng, cô chaân vaø tay. + Co cô töøng côn lieân tuïc keùo daøi: ñau nhöùc + Co cöùng cô tö theá Uoán vaùn: 4 kieåu a) Öôõn ngöôøi (OPISTHOTONOS) b) Thaúng ngöôøi (ORTHOTONOS) c) Cong ngöôøi sang 1 beân (PLEUROTONOS) d) Gaäp ngöôøi (tö theá baøo thai: EMBROSTHONOS) 15
  16. Tö theá öôõn ngöôøi do co cöùng cô ôû beänh nhaân UV 16
  17. Co cô töøng côn lieân tuïc keùo daøi: ñau nhöùc 17
  18. 5- Beänh caûnh LS-XN- chaån ñoaùn: 5.3- Toaøn phaùt (2): + Co giaät, goàng cöùng toaøn thaân khi kích thích: aùnh saùng, tieáng oàn, sôø chaïm + Co thaét cô haàu hoïng khoù nuoát, nuoát saëc + Co thaét thanh quaûn ngheït thôû + Co cô hoâ haáp khoù thô,û taêng tieát ñaøm + Co cô taàng sinh moân: tieâu, tieåu khoù + Toång traïng tænh, khoâng soát roái loaïn TK thöïc vaät: soát cao taêng daàn, vaõ moà hoâi, maïch nhanh, HA taêng giai ñoaïn cuoái tuït HA. 5.4- Lui beänh: Caùc trieäu chöùng giaûm daàn 18
  19. 5- Beänh caûnh LS-XN- chaån ñoaùn: + Uoán vaùn ruùn: treû sô sinh ( 1 th. tuoåi) • - Treû boû buù • - Nhaém nghieàn maét • - Khoùc khoâng ra tieáng • - Buïng co cöùng • - Naém chaët baøn tay • - Soát cao, co giaät nhieàu, co thaét, tím taùi •Tæ leä töû vong cao: 70-80% 19
  20. Uoán vaùn sô sinh = UV ruùn (treû sô sinh < 01 th. tuoåi) 20
  21. Uoán vaùn sô sinh = Uoán vaùn ruùn 21
  22. Caét cuoáng ruùn baèng maûnh saønh, söù beå 22
  23. Maûnh saønh, söù ñaäp töø toâ cheùn saïch 23
  24. 5- Beänh caûnh LS-XN- chaån ñoaùn: + Uoán vaùn nheï: uoán vaùn cuïc boä  Caùc xeùt nghieäm: - Caáy Cl.tetani töø muû veát thöông khoâng coù giaù trò chaån ñoaùn. - Theo doõi bieán chöùng: XN thöôøng quy, caáy maùu, caáy dòch röûa pheá quaûn, khí maùu, chöùc naêng thaän, TPT nöôùc tieåu  Chaån ñoaùn: Beänh söû + LS ñieån hình 24
  25. 6- Nguyeân taéc ñieàu trò (1): 6.1- Trung hoaø ñoäc toá: SAT (Serum Anti Tetanus); HTIG (Human Tetanus Immunoglobulin) KT thuï ñoäng 6.2- Dieät vi khuaån: Khaùng sinh Penicilline hoaëc metronidazole 6.3- Ñieàu trò trieäu chöùng: Choáng co giaät, suy hoâ haáp, RLTK thöïc vaät, theo doõi bieán chöùng. 6.4- Chaêm soùc ñieàu döôõng: Veä sinh veát thöông, dinh döôõng 25
  26. 6- Nguyeân taéc ñieàu trò (2): 6.1- Trung hoaø ñoäc toá: (oáng 1500ñv/1ml) + SAT (TB): NL = 10 000 – 20 000 ñv TE = 500 – 700 ñv/kg + Test SAT: 75 ñv tieâm döôùi da. Neáu (+) pp Besredka (lieàu nhoû, taêng daàn noàng ñoä, caùch 15ph.) + HTIG: khoâng coù ôû VN 26
  27. 6- Nguyeân taéc ñieàu trò (3): 6.2- Dieät vi khuaån: + Penicillin: 100.000 – 200.000 ñv/kg/ngaøy TB hoaëc TM x 10 – 14 ngaøy. Deã gaây co giaät. + Metronidazole: 7-10 ngaøy Uoáng: 30mg/kg/ngaøy Toaï döôïc: 400mg/6giôø Tieâm maïch: 500mg/6giôø 27
  28. 6- Nguyeân taéc ñieàu trò (4): 6.3- Ñieàu trò trieäu chöùng(1): 6.3.1- choáng co giaät, co thaét: An thaàn (Diazepam; Midazolam) ; daõn cô (Pipecuronium; Vecuronium) + Diazepam : Uoáng = 1-5 mg/kg/ngaøy (Seduxen, Valium) Chích = 1-2mg/kg/ngaøy Caét côn = 0,1-0,3mg/kg/ 2-4giôø TM + Midazolam: 1-5mg/kg/ngaøy TM hoaëc TTM (Hypnovel) Caét côn = 0,05-0,2mg/kg/ 2-4giôø TM + Pipecuronium= 0,02-0,08 mg/kg /ngaøy TM hoaëc TTM (Arduan) 28
  29. 6- Nguyeân taéc ñieàu trò (5): 6.3- Ñieàu trò trieäu chöùng(2): 6.3.2- Môû khí quaûn, thôû maùy: choáng suy hoâ haáp + Chæ ñònh: co thaét haàu hoïng thanh quaûn, co giaät toaøn thaân khoù kieåm soaùt, öù ñoïng ñaøm, coù côn ngöng thôû, coù chæ ñònh thuoác daõn cô. 29
  30. 6- Nguyeân taéc ñieàu trò (6): 6.3- Ñieàu trò trieäu chöùng(3): 6.3.3- Ñieàu chænh RLTKTV: + Thaân nhieät: haï soát + Nhòp tim: nhanh (verapamil 40mg, 2-3v/ngaøy; Propanolol 5-20mg, 2-3 laàn/ngaøy); Chaäm ít gaëp. + Cao HA: Nifedipin; Haï HA: Dopamin, Dobutamin, Adrenalin 30
  31. 6- Nguyeân taéc ñieàu trò (7): 6.3- Ñieàu trò trieäu chöùng(4): 6.3.4- Theo doõi caùc bieán chöùng: + Hoâ haáp: vieâm phoåi + Tim maïch: cao HA + Xuaát huyeát tieâu hoaù + Thieáu maùu + Loeùt tö theá + RL nöôùc – ñieän giaûi + Suy thaän + Nhieãm truøng huyeát + Gaõy xöông + Di chöùng thaàn kinh-cô 31
  32. 6- Nguyeân taéc ñieàu trò (8): 6.4- Chaêm soùc ñieàu döôõng: 6.4.1- Cheá ñoä dinh döôõng: nöôùc, ñieän giaûi NL= 50 - 60 kcal / kg / ngaøy TE= 80 - 90 kcal / kg / ngaøy 6.4.2- Saên soùc ñieàu döôõng: veä sinh veát thöông, veát MKQ, huùt ñaøm, veä sinh maét, muõi, mieäng; khi bôùt co giaät: xoay trôû, voã löng. 32
  33. Khoa uoán vaùn BV Beänh Nhieät ñôùi 33
  34. 7- Nguyeân taéc phoøng ngöøa (1): Khi chöa coù veát thöông + Ch/trình TCMR: + Treû em<5 tuoåi: DTC Muõi 1: Thaùng thöù 2 sau sanh Muõi 2: Thaùng thöù 3 Muõi 3: Thaùng thöù 4 Chích nhaéc laïi: 1 naêm sau muõi 3 + Töø 5 ñeán 10 tuoåi: DT (MD ñeán 18 tuoåi) + Treân 10 tuoåi: VAT moãi 10 naêm 34
  35. 7- Nguyeân taéc phoøng ngöøa (2): + Ngöôøi lôùn: 3 lieàu trong voøng 6 thaùng 6-12 thaùng 0 4-8 tuaàn moãi 10 naêm Muõi 1 Muõi 2 Muõi 3 Chích nhaéc laïi + Thai phuï: 2 muõi caùch 4–6 tuaàn (taïo MD nhanh) ° Muõi 1: Khi phaùt hieän coù thai ngöøa UVSS ° Muõi 2: 1thaùng sau laàn 1 Meï vaø em beù ñöôïc baûo veä 3 thaùng. ° Muõi 3: 6th-1naêm sau muõi 2 hoaëc khi coù thai laàn sau35
  36. CHÖÔNG TRÌNH TIEÂM CHUÛNG MÔÛ ROÄNG ÑOÁI Ngöøa Beänh TÖÔÏNG TUOÁI Loaïi VACCIN Sô sinh BCG VGSV-B 1 Lao; VGSV B 2 thaùng (60 ngaøy OPV DPT VGSV-B 2 Baïi lieät; Baïch haàu; sau sinh) 1 1 UV; Ho gaø; VGSV B 3 thaùng (90 ngaøy OPV DPT Baïi lieät; Baïch haàu; sau sinh) 2 2 UV; Ho gaø; VGSV B TREÛ EM 4 thaùng (120 OPV DPT VGSV-B 3 Baïi lieät; Baïch haàu; ngaøy sau sinh) 3 3 UV; Ho gaø; VGSV B 9 thaùng (270 Sôûi Ban ñoû (sôûi) ngaøy sau sinh) Khi phaùt hieän coù thai (caøng sôùm VAT 1 caøng toát) 1 th sau laàn 1 VAT 2 PHUÏ NÖÕ 6 th–1 naêm sau laàn 2 (hoaëc khi VAT 3 Uoán vaùn trong löùa coù thai laàn sau) (Phong ñoøn gaùnh) tuoåi sinh Cho meï vaø treû sô sinh saûn 1 naêm sau laàn 3 (hoaëc khi coù thai VAT 4 laàn sau) 1 naêm sau laàn 4 (hoaëc khi coù thai VAT 5 36 laàn sau)
  37. 7- Nguyeân taéc phoøng ngöøa (3): 37
  38. 7- Nguyeân taéc phoøng ngöøa (4): Tetanus toxoid (VAT) DPT (DTC) DT SAT 38
  39. Xin cám ơn BV Beänh Nhieät ñôùi 190 Haøm töû – P.1 – Q.5 – Tp.HCM ÑT: 8382214 39