Bài giảng Bệnh lý niệu trong thai kỳ

Nội dung text: Bài giảng Bệnh lý niệu trong thai kỳ

1. BEÄNH LYÙ NIEÄU TRONG THAI KYØ I. Thai đổi của hiệu trong thai kỳ II. Nhiễm truøng đường tiểu III. Sỏi hệ niệu
2. BEÄNH LYÙ NIEÄU TRONG THAI KYØ ễ
3. I. THAY ĐỔI CỦA NIỆU TRONG THAI KỲ  1. Giải phẫu  2. Chức năng thận  3. Baøng quang
4. I. THAY ĐỔI CỦA NIỆU TRONG THAI KỲ  1. Giaûi Phaãu: ♣ Chiều daøi của thận tăng 1-1,5 cm. Daøi bể thận dản ra, thể tích của bể thận tăng 6 lần. Niệu quản dản ra treân gờ voâ danh, beân phải nhiều hơn. Niệu quản daøi ra, rộng hơn vaø cong hơn. Lượng nước tiểu tích lại trong phần dản ra của hệ niệu coù thể leân tới 200ml, tạo điều kiện thuận lợi cho nhiễm truøng đường tiểu treânn. Dản hệ niệu mất hoaøn toaøn sau sanh 4 ngaøy
5. I. THAY ĐỔI CỦA NIỆU TRONG THAI KỲ ♣ Caùc yếu tố goùp phần: - Hormone của thai kỳ (Progesteron) laøm giảm trương lực cơ trơn niệu quản - Phức hợp tĩnh mạch buồng trứng to ra trong daây chằng phễu vuøng chậu coù thể cheøn leân niệu quản ở gờ voâ danh
6. CAÙC YẾU TỐ GOÙP PHẦN - Tăng sinh của cơ trơn niệu quản ở ñoạn 1/3 xa coù thể gaây giảm đdường kính loøng niệu quản dẫn đến dản của 2/3 coøn lại - Đoạn trực traøng Simgma vaø töû cung xoay phaûi coù theå cheøn leân nieäu quaûn phaûi vaø giaûm aùp nieäu quaûn traùi
7. I. THAY ĐỔI CỦA NIỆU TRONG THAI KỲ 2. Chức Năng Của Thận: ♣ Löu löôïng huyeát thanh qua thaän taêng 50-80% trong nöõa ñaàu thai kyø vaø giaûm nheï ôû giai ñoaïn cho con buù do giaûm khaùng löïc maïch maùu thaän. Taêng töôùi maùu thaän laøm taêng ñoä loïc caàu thaän ôû möùc 25% ôû tuaàn thöù 2 vaø ñaït ñænh 40- 65% ôû thaùng thöù 6 vaø khoâng ñoåi ñeán luùc sanh ♣ Caùc Hormones coù lieân quan laø Progesteron vaø Relaxin. Theâm vaøo ñoù laø cung löôïng tim taêng. Löôïng nöôùc tieåu vaø toác ñoä thaûi Natri taêng 2 laàn khi naèm nghieâng
8. I. THAY ĐỔI CỦA NIỆU TRONG THAI KỲ 2. Chức Năng Của Thận: ♣Thanh thaûi cuûa Cretinin taêng khi ñoä loïc caàu thaän taêng (50%), giaûm daàn sau 30 tuaàn, laøm noàng ñoä Creatinin haï thaáp (0,46+/-0,13mg/100ml) vaø BUN cuõng haï thaáp khi coù thai (8,17+/-1,5mg/ml
9. I. THAY ĐỔI CỦA NIỆU TRONG THAI KỲ 2. Chöùc Naêng Thaän: ♣ Vieäc taêng loïc caàu thaän vaø vieäc baûo hoøa khaû naêng taùi haáp thu cuûa oáng thaän coù theå gaây ra coù ñöôøng trong nöôùc tieåu (50%). Vieäc naøy taêng nguy cô nhieãm truøng tieåu ♣ Maát ñaïm trong nöôùc tieåu khoâng quaù 300mg/24 giôø, neáu hôn coù theå do beänh lyù thaän
10. I. THAY ĐỔI CỦA NIỆU TRONG THAI KỲ 2. CHÖÙC NAÊNG THAÄN: ♣ Hoaït tính Renin taêng sôùm trong 3 thaùng ñaàu vaø tieáp tuïc luùc sanh, Enzym naøy lieân quan chaët cheõ ñeán vieäc chuyeån ñoåi Angiotensin thaønh Angiotensin I vaø sau ñoù thaønh daïng gaây co maïch hôn laø Angiotensin II . Noàng ñoä Angiotensin II taêng trong thai kyø nhöng khoâng gaây co maïch vaø taêng huyeát aùp, coù leõ do bò trung hoøa bôûi söï taêng saûn xuaát NO vaø chaát daûn maïch khaùc
11. I. THAY ĐỔI CỦA NIỆU TRONG THAI KỲ 2. Chöùc Naêng Thaän: ♣ Angiotensin II kích thích taêng saûn xuaát Aldosteron thöôïng thaän, qua lieân keát vôùi Arginin Vasopressin, gaây öù nöôùc vaø muoái trong thai kyø. Taùc ñoäng naøy laøm giaûm noàng ño äNatri huyeát vaø giaûm aùp löïc thaåm thaáu cuûa huyeát töông
12. I. THAY ĐỔI CỦA NIỆU TRONG THAI KỲ 3. Baøng Quang ♣ Khi töû cung to ra, baøng quang bò ñaåy leân cao vaø deïp laïi. Moät trong caùc daáu hieäu sôùm cuûa coù thai laø tieåu nhieàu laàn. Töôùi maùu baøng quang taêng vaø tröông löïc cô giaûm laøm theå tích baøng quang coù theå leân tôùi 1,5l
13. II. NHIEÃM TRUØNG ÑÖÔØNG TIEÅU Thöôøng gaëp nhieãm khuaån nieäu khoâng trieäu chöùng, vieâm baøng quang caáp, vieâm ñaøi beå thaän 1. Nhieãm Khuaån Nieäu Khoâng Trieäu Chöùng: ♣ Ñònh nghóa :Coù söï sinh saûn cuûa vi khuaån trong ñöôøng nieäu (tröø nieäu ñaïo xa) maø khoâng coù bieåu hieän trieäu chöùng roõ reät. Tyû leä khoaûng 2- 10% gioáng nhö tröôùc khi coù thai
14. II. NHIEÃM TRUØNG ÑÖÔØNG TIEÅU 1. Nhieãm Khuaån Nieäu Khoâng Trieäu Chöùng: ♣ Caùc yeáu toá nguy cô laø tình traïng kinh teá xaõ hoäi, tieàn caên saûn khoa, tuoåi, sinh hoaït tình duïc, beänh lyù noäi khoa (tieåu ñöôøng, hoàng caàu lieàm) ♣ Neáu khoâng ñieàu trò, 20-30% seõ thaønh vieâm ñaøi beå thaän caáp, 40% thaønh nhieãm truøng ñöôøng tieåu caáp. Khi ñieàu trò coøn 10%
15. II. NHIEÃM TRUØNG ÑÖÔØNG TIEÅU 1. Nhieãm Khuaån Nieäu Khoâng Trieäu Chöùng: ♣ Thöôøng gaây sanh non, thai cheát, tieàn saûn giaät ♣ Chaån ñoaùn: Phaân laäp vi khuaån coù hôn 105/ml nöôùc tieå. Thöôøng gaëp E.Coli (80%), Klebsiella, Staphylococcus, Enterococcus, Streptococcus B, Proteus
16. II. NHIEÃM TRUØNG ÑÖÔØNG TIEÅU 2. Vieâm Baøng Quang Caáp: Hieám gaëp khi coù thai (1%) khi vi khuaån thöôøng gaëp gioáng nhieãm khuaån nieäu khoâng trieäu tröùng. Trieäu tröùng thöôøng gaëp laø tieåu nhieàu laàn, tieåu khoù, tieåu gaáp,khoù chòu ôû vuøng treân xöông veä. Nöôùc tieåu thöôøng ñuïc vaø coù muøi hoâi. Neân caáy ñeå xaùc ñònh chaån ñoaùn vaø laøm khaùng sinh ñoà. Vieäc ñieàu trò töông töï
17. II. NHIEÃM TRUØNG ÑÖÔØNG TIEÅU 3. Vieâm Ñaøi Beå Thaän Caáp: ♣ Chieám 1-2% thai kyø vaø coù nguy cô cho caû meï vaø thai ♣ Taùc ñoäng leân meï goàm: Soát, nhieãm ñoäc, soác noäi ñoäc toá, giaûm tieåu caàu vaø taêng giaùn phaân Fibrin. Neáu naëng coù theå gaây sanh non vaø cheát thai ♣ Yeáu toá nguy cô gaây taùi phaùt hoaëc beänh naëng laø tieàn caên coù vieâm ñaøi beå thaän, dò daïng hoaëc ñoåi ñöôøng tieåu
18. II. NHIEÃM TRUØNG ÑÖÔØNG TIEÅU 3. Vieâm Ñaøi Beå Thaän Caáp: ♣ Thieáu maùu do öùc cheá tuûy, taêng phaù huûy hoàng caàu hoaëc giaûm saûn xuaát hoàng caàu ♣ Aûnh höôûng leân phoåi goàm: Ho, thaâm nhieãm phoåi, suy hoâ haáp caáp ♣ Aûnh höôûng leân thai: thai non thaùng,thai nheï caân ♣ Bieåu hieän laâm saøng: soát, laïnh run, ñau hoâng, noân oùi,nhöùc ñaàu, tieåu nhieàu laàn, tieåu khoù ♣Xeùt nghieäm nöôùc tieåu thöôøng thaáy nhieãm khuaån naëng, muû, caën baïch caàu nhieàu. Chaån ñoaùn xaùc ñònh baèng caáy nöôùc tieåu. Neáu coù maùu coù theå do soûi keøm theo
19. II. NHIEÃM TRUØNG ÑÖÔØNG TIEÅU 4. Ñieàu Trò: ♣ Laàn khaùm thai ñaàu neân caáy nöôùc tieåu, sau ñoù coù theå duøng que thöû. Neáu coù ñaïm nieäu neân laøm toång phaân tích nöôùc tieåu vaø caáy ♣Saûn phuï neân ñöôïc khuyeân uoáng nhieàu nöôùc vaø ñi tieåu thöôøng xuyeân ♣ Khaùng sinh neân ñöôïc choïn loïc kyõ. Do taàng xuaát cuûa maàm beänh (ña soá laø E.Coli) neân choïn Sulfonamides, Nitrofurantoin or Cephalosporin. Khaùng sinh phaûi an toaøn cho meï vaø ít taùc duïng phuï. Lieàu 5-14 ngaøy ñieàu trò coù theå coù hieäu quaû 65% nhoùm nhieãm khuaån khoâng trieäu chöùng
20. II. NHIEÃM TRUØNG ÑÖÔØNG TIEÅU 4. Ñieàu Trò: ♣Neân caáy laïi nöôùc tieåu sau ñieàu trò 1-2 tuaàn vaø ñònh kyø moãi thaùng. Tyû leå taùi phaùt laø 15%. Nhoùm Sulfa neân traùnh duøng cho saûn phuï thieáu men G6PD vaø traùnh duøng cuoái thai kyø do coù theå laøm taêng tyû leä Bilirubin huyeát cao ôû treû sô sinh. Tetracyclin traùnh duøng trong thai kyø vì gaây vaøng raêng treû. Trimethoprim laïi khaùng Acid Folic neân traùnh duøng trong luùc thai taïo cô quan. Saûn phuï coù vieâm ñaøi beå thaän neân nhaäp vieän, khaùng sinh ñöôøng baøng heä vaø ñieàu chænh giaûm theå tích maùu
21. II. NHIEÃM TRUØNG ÑÖÔØNG TIEÅU 4. Ñieàu Trò: ♣ Acetaminophen coù theå duøng haï soát neân theo doõi saùt caùc daáu hieäu sinh toàn nhö hoâ haáp, löôïng nöôùc xuaát nhaäp. Coù theå ño noàng ñoä Oxy maùu. Coù theå ñieàu trò vôùi Cephalosporin 1. Nhoùm Enterobacteriaceae coù theå duøng Cephalosporin 3. Caáy nöôùc tieåu vaø khaùng sinh ñoà coù theå höôùng daãn ñieàu trò. Khi heát ssoát 2-3 ngaøy coù theå chuyeån sang ñöôøng uoáng. Thôøi löôïng ñieàu trò thöôøng laø 2 tuaàn
22. II. NHIEÃM TRUØNG ÑÖÔØNG TIEÅU 4. Ñieàu Trò: ♣ Khi khoâng coù ñaùp öùng ñieàu trò trong 48-72 giôø, coù theå theâm nhoùm Aminoglucosiges (Gentamycin). Nguyeân nhaân thaát baïi coù theå do soûi hoaëc dò daïng ñöôøng tieát nieäu ♣ Abces quanh thaän laø bieán chöùng taét ngheõn do vieâm neân keát hôïp moå daãn löu ♣ Sau ñieàu trò tæ leä nhieãm khuaån khoâng trieäu chöùng taùi phaùt 28% vaø vieâm ñaøi beå thaän taùi phaùt 10%, do ñoù coù theå duy trì Nitrofurantoin uoáng suoát thai kyø vaø giai ñoaïn haäu saûn. Neân caáy nöôùc tieåu moãi thaùng ñeå phaùt hieän beänh taùi phaùt
23. III. SOÛI HEÄ NIEÄU ♣ Suaát ñoä khoâng thay ñoåi khi coù thai (0,03-0,05%) taêng daàn khi thai caøng lôùn. Soûi daây taéc ngheõn, vieâm nhieãm, ñau vaø tieåu maùu. Nguyeân Nhaân: vieâm ñöôøng tieåu treân maõn tính, cöôøng tuyeán caän giaùp, taêng canxi maùu, Gout (Acid Uric), taéc ngheõn heä nieäu, di truyeàn (Cystin nieäu vaø Oxalat nieäu) ♣Tæ leä phaûi – traùi gioáng nhau. Daûn nieäu quaûn sinh lyù khi coù thai laøm taêng khaû naêng di chuyeån töï phaùt cuûa soûi
24. III. SOÛI HEÄ NIEÄU 1. Daáu Hieäu Laâm Saøng: ♣ Ñau quaën thaän hoaëc nieäu quaûn, ñau löng hoaëc ñau buïng lan xuoáng vuøng haùng, soát, noân vaø oùi. Coù theå coù daáu hieäu keøm theo cuûa nhieãm truøng ñöôøng tieåu cao vaø tieåu ra maùu ♣ Soát, nhieãm khuaån nieäu, ñau hoâng coù theå nghi ngôø vieâm ñaøi beå thaän keøm theo do taéc ngheõn ♣ Chaån ñoaùn phaân bieät: vieâm ruoät thöøa, ñau quaën or beänh lyù ñöôøng cöôøng maät, xoaén phaàn phuï, bieán chöùng cuûa thai kyø ( nhau bong non, chuyeån daï sanh non, vieâm nhau oái). Thöôøng coù tieåu maùu töø vi theå ñeán ñaïi theå ♣ Chaån ñoaùn xaùc ñònh: sieâu aâm, khi khoù coù theå chuïp heä nieäu coù caûn quan (0,2 rad) ♣ Khi coù nghi vieâm ñaøi beå thaän phaûi caáy nöôùc tieåu
25. III. SOÛI HEÄ NIEÄU 2. Điều Trị: ♣ Nhaäp vieän, buø nöôùc, caáy nöôùc tieåu vaø nhuoäm Gram, khaùng sinh ñoà, khaùng sinh thích hôïp, ñieàu chænh roái loaïn ñieän giaûi, giaûm ñau, khi ñau naëng quaù coù theå gaây teâ ngoaøi maøng cöùng. Haàu heát soûi ñeàu di chuyeån ñöôïc töï phaùt. Phaãu thuaät neáu ñau khoâng kieåm soaùt ñöôïc, nhieãm truøng khoâng ñaùp öùng ñieàu trò hoaëc coù taéc ngheõn ñöôøng nieäu.Choáng chæ ñònh taùn soûi trong thai kyø