›
›

Bài giảng Bệnh hại cây cao su

pdf 197 trang phuongnguyen 110
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Bệnh hại cây cao su", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfbai_giang_benh_hai_cay_cao_su.pdf

Nội dung text: Bài giảng Bệnh hại cây cao su

  1. Bệnh hại cây cao su , tháng năm .
  2. GIGIӞӞII THITHIӊӊUU ¾¾CâyCây caocao susu ((HeveaHevea brasiliensisbrasiliensis Mull.Mull. ArgArg)) ccóó ngunguӗӗnn ggӕӕcc ttӯӯ vvùùngng nhinhiӋӋtt ÿÿӟӟii,, llѭѭuu vvӵӵcc sôngsông AmazoneAmazone (Nam(Nam MMӻӻ),), ÿѭÿѭӧӧcc H.H. WickhamWickham dudu nhnhұұpp vvààoo ChâuChâu ÁÁ nnăămm 1876.1876. ¾¾HaiHai câycây caocao susu ÿÿҫҫuu tiêntiên ÿѭÿѭaa vvààoo ViViӋӋtt NamNam nnăămm 18771877 dodo PierrePierre trtrӗӗngng ttҥҥii ThThҧҧoo CCҫҫmm ViênViên ((SSààii GònGòn),), nhnhѭѭngng sausau ÿÿóó bbӏӏ chchӃӃtt ÔngÔng SeeligmannSeeligmann ggӣӣii vvӅӅ SSààii GònGòn 5050 câycây caocao susu vvààoo nnăămm 1881,1881, titiӃӃpp theotheo ÿÿӧӧtt 22 vvààoo nnăămm 1883,1883, nhnhѭѭngng ttҩҩtt ccҧҧ câycây caocao susu nnóóii trêntrên ÿÿӅӅuu khôngkhông ttӗӗnn ttҥҥii dodo nhinhiӅӅuu nguyênnguyên nhânnhân ¾¾ĈĈӃӃnn nnăămm 1897,1897, BBáácc ssƭƭ YersinYersin ÿÿãã ththàànhnh côngcông,, vvѭѭӡӡnn caocao susu ÿÿҫҫuu tiêntiên ÿѭÿѭӧӧcc ôngông trtrӗӗngng ttҥҥii SuSuӕӕii DDҫҫuu NhaNha TrangTrang
  3. 2. Wickham mang 2000 hҥt cao su vӅ Kew Gardens (Anh) 2 5. Năm 1897, cây cao su lҫn ÿҫu tiên du nhұp thành công vào ViӋtNam. 5 3 3. Hҥtcaosuÿѭa ÿӃn Ceylon, 1877 4 1 4. 22 cây thӵc sinh chuyӇn ÿӃn Singapore 1. 1876 - Wickham thu 70 000 hҥtcaosutҥi Amazon Brazil DuDu nhnhұұpp câycây caocao susu vvààoo ViViӋӋtt NamNam
  4. H. Wickham H. Redley
  5. 1.1. HeveaHevea brasiliensisbrasiliensis 2.2. H.H. nitidanitida 3.3. H.H. benthamnianabenthamniana 4.4. H.H. rigidifoliarigidifolia CCáácc loloààii HeveaHevea 5.5. H.H. spruceanaspruceana 6.6. H.H. pauciflorapauciflora 7.7. H.H. guianensisguianensis 8.8. H.H. camargoanacamargoana 9.9. H.H. camporumcamporum 10.10.H.H. microphyllamicrophylla
  6. ¾Ngành cao su ÿóng vai trò không nhӓ trong nӅnkinh tӃ nѭӟctanhѭ: lao ÿӝng, môi sinh, nguӗngӛ, phӫ xanh ÿҩttrӕng ÿӗitrӑc ¾Cây cao su ÿѭӧctrӗng ÿӝc canh và tұp trung trong vùng có khí hұu nóng ҭmvàmѭa nhiӅu, cho nên sӵ thiӋthҥi do cӫabӋnh và cӓ dҥicNJng tăng là ÿiӅu không thӇ tránh khӓi. ¾Sҧnlѭӧng cao su toàn thӃ giӟi khoҧng 9 triӋutҩnvà tiӃptөcgiatăng hàng năm. Sӵ thiӋthҥido bӋnh, côn trùng và cӓ dҥi không nhӳng trӵctiӃpgiatăng giá thành sҧnxuҩt mà còn gián tiӃp ҧnh hѭӣng tӟi ÿӡi sӕng cӫangѭӡitrӗng cao su.
  7. ¾¾VVààoo ÿÿҫҫuu ththӃӃ kkӹӹ 20,20, nhinhiӅӅuu ngngѭѭӡӡii chocho rrҵҵngng ““CâyCây caocao susu khôngkhông bbӏӏ mmӝӝtt loloҥҥii bbӋӋnhnh vvàà côncôn trtrùùngng nnààoo ÿÿee ddӑӑaa”” TuyTuy nhiênnhiên,, sausau ththӡӡii giangian ccáácc loloҥҥii bbӋӋnhnh vvàà côncôn trtrùùngng ddҫҫnn xuxuҩҩtt hihiӋӋnn vvàà gâygây thithiӋӋtt hhҥҥii khôngkhông nhnhӓӓ chocho vvѭѭӡӡnn caocao susu ¾¾TTҥҥii ViViӋӋtt Nam,Nam, ÿÿӃӃnn ÿÿҫҫuu ththӃӃ kkӹӹ 2020 ÿѭÿѭӧӧcc trtrӗӗngng ththàànhnh ÿÿӗӗnn ÿÿiiӅӅnn ttҥҥii ĈĈôngông NamNam BBӝӝ,, ÿÿҫҫuu ththұұpp niênniên 5050 mmӝӝtt ssӕӕ didiӋӋnn ttííchch caocao susu ccNJNJngng ÿÿӏӏnhnh hhììnhnh ttҥҥii TâyTây NguyênNguyên vvàà mimiӅӅnn TrungTrung ¾¾HiHiӋӋnn nay,nay, câycây caocao susu ÿѭÿѭӧӧcc trtrӗӗngng trêntrên trêntrên nhinhiӅӅuu vvùùngng khkháácc nhaunhau ttѭѭҒҒ NamNam rara BBҳҳcc,, chocho nênnên côngcông BVTVBVTV ngngààyy ccààngng ÿÿóóngng tròtrò ccҫҫnn thithiӃӃtt nhnhҵҵmm gigiҧҧmm ththҩҩpp nhnhҩҩtt thithiӋӋtt hhҥҥii dodo bbӋӋnhnh,, côncôn trtrùùngng vvàà ccӓӓ gâygây rara
  8. LӎCH SӰ PHÁT TRIӆN CAO SU TҤI VIӊT NAM 2006 490,200 ha 1975 75,200 ha 1945 138,400 ha 1920 7,077 ha 1907 Trӗng thành ÿӗn ÿiӅn 1897 Cây cao su du nhұpvàoViӋt Nam
  9. Vùng trӗng cao su
  10. SSҦҦNN LLѬѬӦӦNGNG CAOCAO SUSU TRONGTRONG NNѬѬӞӞCC TTәәngng DiDiӋӋnn ttííchch SSҧҧnn llѭѭӧӧngng N.N. susuҩҩtt ((ttҩҩnn/ha)/ha) NNămm didiӋӋnn ttííchch khaikhai ththáácc ((ttҩnn)) ă ҩ CCҧҧ nnѭѭӟӟcc VRGVRG (ha)(ha) (ha)(ha) 19851985 180.200180.200 63.65063.650 47.90047.900 0,750,75 19901990 211.700211.700 81.08381.083 57.90057.900 0,710,71 19951995 278.400278.400 146.885146.885 124.700124.700 0,850,85 20002000 412.000412.000 238.000238.000 290.800290.800 1,221,22 1,371,37 20062006 490.200490.200 374.500374.500 540.000540.000 1,441,44 1,861,86
  11. TTҩҩpp huhuҩҩnn vvӟӟii tiêutiêu chchíí cungcung ccҩҩpp nhnhӳӳngng thôngthông tintin ccҫҫnn thithiӃӃtt vvӅӅ côngcông ttáácc BVTVBVTV trongtrong ngngàànhnh caocao susu,, gigiúúpp nnҳҳmm rõrõ hhѫѫnn côngcông viviӋӋcc NNӝӝii dungdung chchӫӫ ÿÿҥҥoo ttӯӯ QuyQuy trtrììnhnh kkӻӻ thuthuұұtt kkӃӃtt hhӧӧpp vvӟӟii nhnhӳӳngng thôngthông tintin mmӟӟii vvàà phânphân ttííchch sâusâu hhѫѫnn TTààii liliӋӋuu ttұұpp huhuҩҩnn nnààyy ggӗӗmm 55 phphҫҫnn:: ¾¾ PhPhҫҫnn II:: BBӋӋnhnh câycây caocao susu ¾¾ PhPhҫҫnn IIII:: CônCôn trtrùùngng gâygây hhҥҥii câycây caocao susu ¾¾ PhPhҫҫnn IIIIII:: CCӓӓ ddҥҥii trongtrong vvѭѭӡӡnn caocao susu,, ¾¾ PhPhҫҫnn IVIV:: PhânPhân loloҥҥii hhóóaa chchҩҩtt BVTV,BVTV, phânphân loloҥҥii ccáácc thuthuӕӕcc trtrӯӯ sâusâu,, ccӓӓ vvàà nnҩҩmm,, ngongoààii rara ccNJNJngng gigiӟӟii thithiӋӋuu vvӅӅ ÿÿӝӝcc ttíínhnh,, ccááchch bbҧҧoo ququҧҧnn vvàà ssѫѫ ccҩҩpp ccӭӭuu khikhi xxҧҧyy rara ngngӝӝ ÿÿӝӝcc ¾¾ PhPhҫҫnn VV:: MMӝӝtt ssӕӕ hhóóaa chchҩҩtt ddùùngng chocho câycây caocao susu
  12. BBӊӊNHNH CÂYCÂY CAOCAO SUSU
  13. BBӊӊNHNH CÂYCÂY CAOCAO SUSU KhKháácc vvӟӟii câycây trtrӗӗngng khkháácc,, hhҫҫuu hhӃӃtt ccáácc bbӋӋnhnh quanquan trtrӑӑngng ccӫӫaa câycây caocao susu ÿÿӅӅuu dodo nnҩҩmm gâygây rara vvàà ÿÿӇӇ titiӋӋnn llӧӧii trongtrong viviӋӋcc phânphân loloҥҥii,, chchúúngng ÿѭÿѭӧӧcc chiachia rara:: bbӋӋnhnh lláá,, thânthân ccàànhnh,, mmһһtt ccҥҥoo vvàà rrӉӉ trtrììnhnh bbààyy theotheo nhnhӳӳngng phphҫҫnn:: ¾¾PhânPhân bbӕӕ:: gigiӟӟii thithiӋӋuu phphҥҥmm vivi vvàà mmӭӭcc ÿÿӝӝ gâygây hhҥҥii ccӫӫaa bbӋӋnhnh ¾¾TTáácc nhânnhân gâygây bbӋӋnhnh:: têntên khoakhoa hhӑӑcc vvàà mmӝӝtt ssӕӕ ÿÿһһcc ttíínhnh sinhsinh hhӑӑcc ccӫӫaa nnҩҩmm bbӋӋnhnh ccNJNJngng nhnhѭѭ mmӝӝtt ssӕӕ kýký chchӫӫ khkháácc ngongoààii câycây caocao susu ¾¾CCáácc yyӃӃuu ttӕӕ ÿÿӇӇ bbӋӋnhnh phpháátt sinhsinh:: CCáácc yyӃӃuu ttӕӕ ccҫҫnn chocho bbӋӋnhnh xuxuҩҩtt hihiӋӋnn vvàà gâygây hhҥҥii chocho câycây caocao susu ¾¾TriTriӋӋuu chchӭӭngng:: vvӏӏ trtríí xuxuҩҩtt hihiӋӋnn vvàà ccáácc ddҩҩuu hihiӋӋuu ÿÿӇӇ nhnhұұnn didiӋӋnn bbӋӋnhnh ¾¾PhòngPhòng trtrӏӏ:: gigiӟӟii thithiӋӋuu mmӝӝtt ssӕӕ bibiӋӋnn phpháápp:: gigiӕӕngng khkháángng bbӋӋnhnh vvàà hhóóaa hhӑӑcc nhnhҵҵmm hhҥҥnn chchӃӃ thithiӋӋtt hhҥҥii dodo bbӋӋnhnh
  14. NGUYÊNNGUYÊN NHÂNNHÂN NNÀÀOO BBӊӊNHNH CAOCAO SUSU XUXUҨҨTT HIHIӊӊNN TTáácc nhânnhân gâygây bbӋӋnhnh ((nnҩҩmm)) BӋnh CâyCây caocao susu YYӃӃuu ttӕӕ môimôi trtrѭѭӡӡngng
  15. YYӂӂUU TTӔӔ MÔIMÔI TRTRѬӠѬӠNGNG MMӛӛii loloҥҥii nnҩҩmm bbӋӋnhnh ÿÿӅӅuu ccҫҫnn ccóó nhnhӳӳngng ÿÿiiӅӅuu kikiӋӋnn môimôi trtrѭѭӡӡngng ththííchch hhӧӧpp riêngriêng bibiӋӋtt chocho ssӵӵ phpháátt sinhsinh vvàà phpháátt tritriӇӇnn •• NhiNhiӋӋtt ÿÿӝӝ:: MMӛӛii loloҥҥii cócó phphҥҥmm vivi riêngriêng •• ҬҬmm ÿÿӝӝ:: ĈĈaa sôsôғғ ccҫҫnn ҧҧmm ÿÿôôҕҕ caocao •• ÁÁnhnh ssáángng:: GiGiҧҧmm tátácc hhҥҥii kykyғғ sinhsinh •• LLѭѭӧӧngng mmѭѭaa:: TùTùyy thuthuӝӝcc ttӯӯngng loloҥҥii nnҩҩmm •• TuTuәәii câycây:: MMӝӝtt sôsôғғ gâygây hhҥҥii trongtrong mmӑӑii giaigiai ÿÿooҥҥnn,, sôsôғғ còcònn llҥҥii chchӍӍ thíthíchch hhӧӧpp ӣӣ llӭӭaa tutuәәii riêngriêng
  16. CCÁÁCC LLOOҤҤII BBӊӊNHNH CHCHÍÍNHNH •• BBӋӋnhnh phphҩҩnn trtrҳҳngng:: CaoCao susu khaikhai tháthácc •• BBӋӋnhnh héhéoo ÿÿenen ÿÿҫҫuu lálá:: KTCBKTCB nnăămm 11 2,2, ѭѫѭѫmm •• CorynesporaCorynespora:: KTCB,KTCB, ѭѫѭѫmm,, nhânnhân •• Botryodiplodia:Botryodiplodia: KTCB,KTCB, ѭѫѭѫmm,, nhânnhân •• NNҩҩmm hhӗӗngng:: 33 88 nnăămm tutuәәii,, ĈĈNBNB
  17. PHPHѬѪѬѪNGNG HHѬӞѬӞNGNG •• QuQuҧҧnn lylyғғ ttәәngng hhӧӧpp ((cácácc bibiӋӋnn pháphápp gigiӕӕngng,, chchăămm sósócc,, tàtànn ddѭѭ ththӵӵcc vvұұtt )) •• PhPhӕӕii hhӧӧpp nhinhiӅӅuu loloҥҥii thuthuӕӕcc cùcùngng bábámm dídínhnh ÿÿêêѴѴ xxѭѭѴѴ lylyғ.ғ. •• PhânPhân vùvùngng vavaҒҒ khuykhuyӃӃnn cácáoo gigiӕӕngng thíthíchch hhӧӧpp RÚRÚTT NGNGҲҲNN THTHӠӠII GIANGIAN KTCBKTCB CCÒÒNN 44 55 NNĂĂMM VÀVÀ NNĂĂNGNG SUSUҨҨTT BBÌÌNHNH QUÂNQUÂN 2,2,33 TT/ha//ha/NNĂĂMM
  18. BBӋӋnhnh PhPhҩҩnn TrTrҳҳngng 1.1. PhânPhân bbӕӕ GâyGây hhҥҥii chocho câycây caocao susu ӣӣ mmӑӑii llӭӭaa tutuәәii ttӯӯ vvѭѭӡӡnn nhânnhân,, ѭѫѭѫmm ÿÿӃӃnn vvѭѭӡӡnn câycây caocao susu khaikhai ththáácc vvàà nnһһngng nhnhҩҩtt vvààoo giaigiai ÿÿooҥҥnn rara lláá mmӟӟii (1(1 33 hhààngng nnăămm).). VVùùngng ccóó caocao trtrììnhnh trêntrên 300300 mm bbӋӋnhnh trtrӣӣ nênnên nnһһngng hhѫѫnn dodo nhinhiӋӋtt ÿÿӝӝ ththҩҩpp vvàà ththѭѭӡӡngng xuyênxuyên ccóó ssѭѫѭѫngng mmùù ((TâyTây NguyênNguyên xxҧҧyy rara ttӯӯ ththáángng 1111 44 hhààngng nnăămm).). GâyGây rrөөngng lláá nhinhiӅӅuu llҫҫnn llààmm chchұұmm ththӡӡii giangian khaikhai ththáácc vvàà gigiҧҧmm ssҧҧnn llѭѭӧӧngng ӣӣ vvѭѭӡӡnn caocao susu khaikhai ththáácc,, chchұұmm sinhsinh trtrѭѭӣӣngng vvàà llààmm chchӃӃtt câycây ӣӣ vvѭѭӡӡnn caocao susu kikiӃӃnn thithiӃӃtt ccѫѫ bbҧҧnn (KTCB)(KTCB) ccNJNJngng nhnhѭѭ ӣӣ vvѭѭӡӡnn nhânnhân vvàà ѭѫѭѫmm
  19. 2.2. TTáácc nhânnhân gâygây bbӋӋnhnh DoDo nnҩҩmm OidiumOidium heveaeheveae SteinmSteinm,, hhӑӑ MonilialesMoniliales,, ccóó têntên khkháácc AcrosporiumAcrosporium heveaeheveae ((SteinmSteinm.).) Subramanian.Subramanian. LoLoҥҥii kýký sinhsinh bbҳҳtt bubuӝӝcc ((chchӍӍ ssӕӕngng vvàà phpháátt tritriӇӇnn trêntrên câycây kýký chchӫӫ).). NgoNgoààii câycây caocao susu,, nnҩҩmm còncòn kýký sinhsinh trêntrên ccӓӓ mmӵӵcc ((EuphorbiaEuphorbia hirtahirta),), câycây xxàà bôngbông ((JastrophaJastropha curcascurcas)) vvàà câycây song,song, mâymây HHѫѫnn nnӳӳaa,, nnҩҩmm còncòn ttҩҩnn côngcông chchӗӗii nonnon vvàà hoahoa gâygây chchӃӃtt chchӗӗii vvàà gigiҧҧmm ttӹӹ llӋӋ ÿÿұұuu trtrááii
  20. 3.3. CCáácc yyӃӃuu ttӕӕ ÿÿӇӇ bbӋӋnhnh phpháátt sinhsinh NhiNhiӋӋtt ÿÿӝӝ vvàà ҭҭmm ÿÿӝӝ llàà haihai yyӃӃuu ttӕӕ ththӡӡii titiӃӃtt quanquan trtrӑӑngng nhnhҩҩtt ҧҧnhnh hhѭѭӣӣngng trtrӵӵcc titiӃӃpp ÿÿӃӃnn ssӵӵ phpháátt sinhsinh vvàà phpháátt tritriӇӇnn ccӫӫaa bbӋӋnhnh phphҩҩnn trtrҳҳngng NhiNhiӋӋtt ÿÿӝӝ ttӕӕii ththííchch llàà 2323 2525oC,C, ccùùngng vvӟӟii ҭҭmm ÿÿӝӝ trêntrên bbӅӅ mmһһtt lláá khôngkhông ththҩҩpp hhѫѫnn 90%.90%. BBààoo ttӱӱ ccӫӫaa nnҩҩmm ssӁӁ nhanhnhanh chchóóngng bbӏӏ chchӃӃtt nnӃӃuu nhinhiӋӋtt ÿÿӝӝ vvѭѭӧӧtt quaqua ngngѭѭӥӥngng 3232 3535oC,C, bbӏӏ áánhnh ssáángng mmһһtt chichiӃӃuu trtrӵӵcc titiӃӃpp trongtrong ththӡӡii giangian ngngҳҳnn hayhay bbӏӏ úúngng nnѭѭӟӟcc DDӵӵaa trêntrên haihai yyӃӃuu ttӕӕ ththӡӡii titiӃӃtt trêntrên,, ttóómm ttҳҳtt ssӵӵ phpháátt sinhsinh ccӫӫaa bbӋӋnhnh ““TrongTrong giaigiai ÿÿooҥҥnn câycây caocao susu thaythay lláá hhààngng nnăămm,, nnӃӃuu baba ngngààyy liênliên titiӃӃpp ccóó ssѭѫѭѫngng mmùù ccӝӝngng vvӟӟii nhinhiӋӋtt ÿÿӝӝ gâygây ccҧҧmm gigiáácc llҥҥnhnh (23(23 2525oC),C), ththìì ngngààyy ththӭӭ 44 bbӋӋnhnh phphҩҩnn trtrҳҳngng ssӁӁ xuxuҩҩtt hihiӋӋnn”” MMӭӭcc ÿÿӝӝ bbӋӋnhnh ssӁӁ nnһһngng hhѫѫnn nnӃӃuu ththӡӡii giangian ccӫӫaa ssѭѫѭѫngng mmùù vvàà nhinhiӋӋtt ÿÿӝӝ ththҩҩpp kkééoo ddààii
  21. 3.3. CCáácc yyӃӃuu ttӕӕ ÿÿӇӇ bbӋӋnhnh phpháátt sinhsinh ¾¾ VVààoo mmùùaa thaythay lláá,, vvӟӟii nhinhiӋӋtt ÿÿӝӝ banban ÿÿêmêm llҥҥnhnh ccùùngng vvӟӟii bubuәәii ssáángng trtrӡӡii âmâm uu vvàà ccóó ssѭѫѭѫngng mmùù kkééoo ddààii hayhay ccóó mmѭѭaa phphùùnn nhnhҽҽ ssӁӁ llàà ÿÿiiӅӅuu kikiӋӋnn lýlý ttѭѭӣӣngng chocho nnҩҩmm xâmxâm nhinhiӉӉmm vvàà gâygây bbӋӋnhnh ¾¾ NNӃӃuu ccóó mmѭѭaa llӟӟnn trongtrong giaigiai ÿÿooҥҥnn rara lláá mmӟӟii llҥҥii gigiҧҧmm ttáácc hhҥҥii,, ttӯӯ ÿÿóó ddӵӵ ÿÿooáánn rrҵҵngng ““TTáácc hhҥҥii ccӫӫaa bbӋӋnhnh ssӁӁ nghiêmnghiêm trtrӑӑngng hhѫѫnn ӣӣ nhnhӳӳngng vvùùngng câycây caocao susu ccóó ththӡӡii titiӃӃtt khôkhô hhҥҥnn trongtrong giaigiai ÿÿooҥҥnn rara lláá mmӟӟii”” ¾¾ ĈĈӏӏaa bbàànn trongtrong caocao susu ccóó caocao trtrììnhnh trêntrên 300300 mm soso vvӟӟii mmӵӵcc nnѭѭӟӟcc bibiӇӇnn,, ththìì ttáácc hhҥҥii ccӫӫaa loloҥҥii bbӋӋnhnh nnààyy ttăăngng vvàà ththӡӡii giangian xuxuҩҩtt hihiӋӋnn bbӋӋnhnh ccóó ththӇӇ xxҧҧyy rara quanhquanh nnăămm,, dodo nhinhiӋӋtt ÿÿӝӝ ththҩҩpp vvàà ththѭѭӡӡngng xuyênxuyên ccóó ssѭѫѭѫngng mmùù
  22. 3.3. CCáácc yyӃӃuu ttӕӕ ÿÿӇӇ bbӋӋnhnh phpháátt sinhsinh ¾¾ LLáá câycây caocao susu trongtrong giaigiai ÿÿooҥҥnn 11 1414 ngngààyy tutuәәii ((mmààuu nâunâu ÿÿӗӗngng –– xanhxanh nhnhҥҥtt)) llàà mmүүnn ccҧҧmm nhnhҩҩtt ÿÿӃӃnn ssӵӵ xâmxâm nhinhiӉӉmm vvàà gâygây bbӋӋnhnh ccӫӫaa nnҩҩmm DvtDvt PBPB 8686 tuytuy mmүүnn ccҧҧmm vvӟӟii bbӋӋnhnh,, nhnhѭѭngng ӣӣ giaigiai ÿÿooҥҥnn khaikhai ththáácc ththѭѭӡӡngng nhinhiӉӉmm bbӋӋnhnh nhnhҽҽ dodo quaqua ÿÿôngông vvàà rara lláá mmӟӟii ssӟӟmm,, nênnên ttáánn lláá mmӟӟii ttҥҥoo ththàànhnh ÿÿãã әәnn ÿÿӏӏnhnh khikhi vvààoo giaigiai ÿÿooҥҥnn ththӡӡii titiӃӃtt thuthuұұnn llӧӧii chocho nnҩҩmm bbӋӋnhnh ¾¾ DDӵӵaa trêntrên kkӃӃtt ququҧҧ nnààyy,, mmӝӝtt phphѭѫѭѫngng phpháápp phòngphòng trtrӯӯ bbӋӋnhnh ÿѭÿѭӧӧcc ththӵӵcc hihiӋӋnn bbҵҵngng ccááchch gâygây rrөөngng lláá nhânnhân ttҥҥoo ssӟӟmm ÿÿӇӇ câycây caocao susu hhììnhnh ththàànhnh ttáánn lláá nhanhnhanh vvàà ÿÿãã әәnn ÿÿӏӏnhnh khikhi vvààoo mmùùaa caocao ÿÿiiӇӇmm ccӫӫaa bbӋӋnhnh
  23. 4.4. TriTriӋӋuu chchӭӭngng LLáá ccóó mmààuu nâunâu vvàà xanhxanh nhnhҥҥtt llàà giaigiai ÿÿooҥҥnn mmүүnn ccҧҧmm nhnhҩҩtt (1(1 1010 ngngààyy),), ssӁӁ bbӏӏ rrөөngng hhààngng loloҥҥtt nnӃӃuu ggһһpp ththӡӡii titiӃӃtt llҥҥnhnh vvàà ccóó ssѭѫѭѫngng mmùù,, sausau giaigiai ÿÿooҥҥnn nnààyy lláá khôngkhông bbӏӏ rrөөngng mmàà ÿÿӇӇ llҥҥii ccáácc vvӃӃtt bbӋӋnhnh vvӟӟii nhinhiӅӅuu ddҥҥngng loangloang llӛӛ ccóó mmààuu nâunâu trêntrên phiphiӃӃnn lláá SauSau khikhi bbӏӏ nnҩҩmm xâmxâm nhinhiӉӉmm 77 1010 ngngààyy,, nhinhiӅӅuu bbààoo ttӱӱ hhììnhnh ththàànhnh trêntrên vvӃӃtt bbӋӋnhnh ccóó bbӝӝtt mmààuu trtrҳҳngng ӣӣ haihai mmһһtt lláá vvàà nhinhiӅӅuu trêntrên mmһһtt ddѭѭӟӟii lláá LLáá rrөөngng ttӯӯngng lláá chchéétt mmӝӝtt ÿÿӇӇ trtrѫѫ cucuӕӕngng,, sausau ÿÿóó nhnhӳӳngng cucuӕӕngng nnààyy ccNJNJngng bbӏӏ rrөөngng NNӃӃuu lláá khôngkhông bbӏӏ rrөөngng,, totoàànn bbӝӝ phiphiӃӃnn lláá bbӏӏ bibiӃӃnn ddҥҥngng vvàà chuychuyӇӇnn quaqua mmààuu vvààngng nhnhҥҥtt BBӋӋnhnh llààmm rrөөngng lláá nhinhiӅӅuu llҫҫnn gâygây chchӃӃtt ccàànhnh nhnhҩҩtt llàà ÿÿӕӕii vvӟӟii vvѭѭӡӡnn ѭѫѭѫmm vvàà vvѭѭӡӡnn KTCB,KTCB, ccNJNJngng nhnhѭѭ gigiҧҧmm sinhsinh trtrѭѭӣӣngng vvàà ssҧҧnn llѭѭӧӧngng,, dodo viviӋӋcc ccҥҥoo llҥҥii chchұұmm bbӣӣii mmҩҩtt didiӋӋnn ttííchch quangquang hhӧӧpp vvàà câycây ttұұpp trungtrung dinhdinh ddѭѭӥӥngng ÿÿӇӇ ttááii ttҥҥoo ttҫҫngng lláá mmӟӟii
  24. 4.4. PhòngPhòng trtrӏӏ ¾¾ĈĈӕӕii vvӟӟii vvѭѭӡӡnn nhânnhân,, vvѭѭӡӡnn ѭѫѭѫmm vvàà vvѭѭӡӡnn câycây KTCB:KTCB: ssӱӱ ddөөngng 11 trongtrong haihai loloҥҥii thuthuӕӕcc sausau:: bbӝӝtt llѭѭuu huhuǤǤnhnh ththҩҩmm nnѭѭӟӟcc ((KumulusKumulus,, SuloxSulox)) nnӗӗngng ÿÿӝӝ 0,3%0,3% hohoһһcc hexaconazolehexaconazole (Anvil(Anvil 5SC,5SC, CallihexCallihex 50SC)50SC) nnӗӗngng ÿÿӝӝ 0,15%.0,15%. ¾¾PhunPhun lênlên ttáánn lláá khikhi ccóó 10%10% lláá nonnon nhnhúú chânchân chimchim trêntrên vvѭѭӡӡnn vvàà ngngӯӯngng khikhi 80%80% lláá ÿÿãã gigiàà ThThӵӵcc hihiӋӋnn phunphun thuthuӕӕcc 33 llҫҫnn,, mmӛӛii llҫҫnn ccááchch nhaunhau 55 77 ngngààyy vvààoo bubuәәii ssáángng íítt gigióó ¾¾ĈĈӕӕii vvӟӟii vvѭѭӡӡnn câycây khaikhai ththáácc áápp ddөөngng bibiӋӋnn phpháápp xxӱӱ lýlý gigiáánn titiӃӃpp nhnhѭѭ ttăăngng ccѭѭӡӡngng phânphân bbóónn vvààoo cucuӕӕii mmùùaa mmѭѭaa GâyGây rrөөngng lláá nhânnhân ttҥҥoo vvàà trtrӵӵcc titiӃӃpp ccҫҫnn ÿѭÿѭӧӧcc ththӱӱ nghinghiӋӋmm trtrѭѭӟӟcc khikhi áápp ddөөngng
  25. Phun khói (fogging) trӏ bӋnh lá
  26. NhNhұұnn xéxétt bibiӋӋnn pháphápp phòphòngng trtrӏӏ ÿÿangang áápp ddөөngng ¾¾SSѭѭѴѴ ddөөngng SuloxSulox 33 55 kg/hakg/ha vavaҒҒ mámáyy phunphun ((loloҥҥii rrӳӳaa xexe).). CCóó hihiӋӋuu ququҧҧ vavaҒҒ nnăăngng susuҩҩtt khôngkhông caocao ¾¾DùDùngng SuloxSulox 7575 WPWP trtrӝӝnn vvӟӟii bbӝӝtt phuphuҕҕ giagia ÿÿêêѴѴ phunphun:: SaiSai ccѫѫ bbҧҧnn trongtrong viviӋӋcc ssѭѭѴѴ ddөөngng thuthuӕӕcc BVTVBVTV CCóó hihiӋӋuu ququҧҧ vavaҒҒ nnăăngng susuҩҩtt khôngkhông caocao ¾¾ĈĈӕӕii vvӟӟii vvѭѭӡӡnn câycây khaikhai ththáácc áápp ddөөngng bibiӋӋnn phpháápp xxӱӱ lýlý gigiáánn titiӃӃpp nhnhѭѭ ttăăngng ccѭѭӡӡngng phânphân bbóónn vvààoo cucuӕӕii mmùùaa mmѭѭaa GâyGây rrөөngng lláá nhânnhân ttҥҥoo vvàà trtrӵӵcc titiӃӃpp ccҫҫnn ÿѭÿѭӧӧcc ththӱӱ nghinghiӋӋmm trtrѭѭӟӟcc khikhi áápp ddөөngng
  27. BBӋӋnhnh HHééoo ĈĈenen ĈĈҫҫuu LLáá 1.1. PhânPhân bbӕӕ:: ¾¾ GâyGây hhҥҥii trongtrong mmӑӑii giaigiai ÿÿooҥҥnn phpháátt tritriӇӇnn ccӫӫaa câycây caocao susu TrongTrong ÿÿiiӅӅuu kikiӋӋnn ttҥҥii ViViӋӋtt Nam,Nam, bbӋӋnhnh chchӍӍ xuxuҩҩtt hihiӋӋnn vvààoo mmùùaa mmѭѭaa vvàà gâygây hhҥҥii chocho vvѭѭӡӡnn nhânnhân,, ѭѫѭѫmm vvàà KTCB,KTCB, nhnhҩҩtt llàà ttҥҥii ccáácc vvùùngng trtrӗӗngng caocao susu ӣӣ TâyTây NguyênNguyên ¾¾ TuyTuy nhiênnhiên,, dodo xxҧҧyy rara vvààoo mmùùaa mmѭѭaa ((ththáángng 66 10)10) khikhi lláá ÿÿãã әәnn ÿÿӏӏnhnh nênnên íítt ccóó ttáácc hhҥҥii chocho câycây caocao susu khaikhai ththáácc BBӋӋnhnh gâygây hhҥҥii chchӗӗii vvàà lláá non,non, llààmm rrөөngng lláá vvàà chchӃӃtt chchӗӗii (die(die back)back) ddүүnn ÿÿӃӃnn chchұұmm sinhsinh trtrѭѭӣӣngng,, gigiҧҧmm chchҩҩtt llѭѭӧӧngng ggӛӛ ghghéépp vvàà ttӹӹ llӋӋ ghghéépp ssӕӕngng ththҩҩpp
  28. 2.2. TTáácc nhânnhân gâygây bbӋӋnhnh:: ¾¾ DoDo nnҩҩmm ColletotrichumColletotrichum gloeosporioidesgloeosporioides ((PenzPenz.).) SaccSacc.,., hhӑӑ MelanconialesMelanconiales BBààoo ttӱӱ ÿѫÿѫnn,, mmààuu vvààngng camcam ddҥҥngng ellipellip,, kkííchch ththѭѭӟӟcc 88 xx 1212 PPm.m. ¾¾ NgoNgoààii câycây caocao susu,, nnҩҩmm còncòn kýký sinhsinh nhinhiӅӅuu câycây khkháácc:: caca caocao,, camcam chanhchanh,, ssҫҫuu riêngriêng,, xoxoààii,, mmӝӝtt ssӕӕ loloààii ccӓӓ ddҥҥii ĈĈãã ccóó ghighi nhnhұұnn nnҩҩmm ttӯӯ câycây caocao susu ccóó khkhҧҧ nnăăngng gâygây hhҥҥii chocho câycây khkháácc vvàà ngngѭѭӧӧcc llҥҥii
  29. 3.3. CCáácc yyӃӃuu ttӕӕ ÿÿӇӇ bbӋӋnhnh phpháátt sinhsinh ¾¾VVùùngng ththѭѭӡӡngng xuyênxuyên ccóó mmѭѭaa kkééoo ddààii llàà rrҩҩtt lýlý ttѭѭӣӣngng chocho loloҥҥii bbӋӋnhnh nnààyy gâygây hhҥҥii,, vvàà ccóó ssӵӵ ttѭѫѭѫngng quanquan chchһһtt gigiӳӳaa llѭѭӧӧngng mmѭѭaa vvàà mmӭӭcc ÿÿӝӝ thithiӋӋtt hhҥҥii ccӫӫaa bbӋӋnhnh trêntrên câycây caocao susu KhiKhi ҭҭmm ÿÿӝӝ tuytuyӋӋtt ÿÿӕӕii (100%)(100%) trêntrên bbӅӅ mmһһtt lláá,, ssӵӵ xâmxâm nhinhiӉӉmm ccӫӫaa nnҩҩmm chchӍӍ trongtrong vòngvòng 11 22 gigiӡӡ vvàà kkééoo ddààii hhѫѫnn khikhi ҭҭmm ÿÿӝӝ gigiҧҧmm xuxuӕӕngng còncòn 95%.95%. ¾¾SSӵӵ khkháácc bibiӋӋtt ccӫӫaa ttíínhnh khkháángng bbӋӋnhnh ccӫӫaa dvtdvt caocao susu llàà ssӵӵ côcô llұұpp ccӫӫaa ccáácc ttӃӃ bbààoo lláá ttҥҥii vvӏӏ trtríí bbààoo ttӱӱ nnҩҩmm xâmxâm nhinhiӉӉmm TTӃӃ bbààoo nnààyy phphҧҧnn ӭӭngng llҥҥii bbҵҵngng ccááchch ttӵӵ hhӫӫyy vvàà ttӯӯ ÿÿóó hhììnhnh ththàànhnh ÿÿiiӇӇmm côcô llұұpp khôngkhông chocho nnҩҩmm phpháátt tritriӇӇnn sangsang vvùùngng khkháácc,, hihiӋӋnn ttѭѭӧӧngng nnààyy khôngkhông ccóó hahayy yyӃӃuu ӣӣ ccáácc dvtdvt mmүүnn ccҧҧmm
  30. 3.3. CCáácc yyӃӃuu ttӕӕ ÿÿӇӇ bbӋӋnhnh phpháátt sinhsinh ¾¾NNҩҩmm ccҫҫnn nnѭѭӟӟcc ttӵӵ dodo ÿÿӇӇ hhììnhnh ttúúii bbààoo ttӱӱ (stomata)(stomata) trêntrên nhnhӳӳngng phphҫҫnn nonnon ccӫӫaa câycây caocao susu ccNJNJngng nhnhѭѭ phpháátt ttáánn vvàà gâygây bbӋӋnhnh ¾¾NhiNhiӋӋtt ÿÿӝӝ ththííchch hhӧӧpp chocho hhììnhnh ththàànhnh vvàà nnҧҧyy mmҫҫmm ccӫӫaa bbààoo ttӱӱ ttӯӯ 2626 3232oC,C, vvàà ttӕӕii ththííchch ӣӣ 2828oC,C, trêntrên 5050oCC llààmm chchӃӃtt bbààoo ttӱӱ vvàà khukhuҭҭnn tyty ¾¾BBààoo ttӱӱ ccóó khkhҧҧ nnăăngng nnăăngng nnҧҧyy mmҫҫmm ӣӣ ҭҭmm ÿÿӝӝ 8080 100%100% vvàà ththííchch hhӧӧpp nhnhҩҩtt khikhi ÿÿҥҥtt tuytuyӋӋtt ÿÿӕӕii vvàà ccóó nnѭѭӟӟcc ttӵӵ dodo trêntrên bbӅӅ mmһһtt lláá ¾¾ÁÁnhnh ssáángng mmһһtt trtrӡӡii vvàà tiatia ccӵӵcc ttíímm llààmm gigiҧҧmm sinhsinh trtrѭѭӣӣngng vvàà hhììnhnh ththàànhnh bbààoo ttӱӱ,, nnҩҩmm phpháátt ttáánn bbҵҵngng bbààoo ttӱӱ,, ÿÿҥҥtt caocao ÿÿiiӇӇmm vvààoo nnӱӱaa ÿÿêmêm
  31. 4.4. TriTriӋӋuu chchӭӭngng ¾¾ LLáá caocao susu 11 1010 ngngààyy tutuәәii mmүүnn ccҧҧmm nhnhҩҩtt,, vvӃӃtt bbӋӋnhnh ÿÿҫҫuu tiêntiên trêntrên lláá nonnon ccóó ÿÿӕӕmm mmààuu nâunâu nhnhҥҥtt vvàà xuxuҩҩtt hihiӋӋnn ӣӣ ÿÿҫҫuu lláá,, sausau ÿÿóó lanlan rrӝӝngng ttҥҥoo vvùùngng thâmthâm ÿÿenen ttҥҥii ÿÿҫҫuu lláá vvàà rrөөngng ttӯӯngng lláá chchéétt,, sausau ccùùngng ccҧҧ cucuӕӕngng lláá bbӏӏ rrөөngng ¾¾ LLáá trêntrên 1414 ngngààyy tutuәәii,, khôngkhông bbӏӏ rrөөngng mmàà ÿÿӇӇ llҥҥii nhnhӳӳngng ÿÿӕӕmm uu llӗӗii trêntrên phiphiӃӃnn lláá ccóó chchӭӭaa nhinhiӅӅuu bbààoo ttӱӱ (do(do tritriӋӋuu chchӭӭngng trêntrên lláá gigiàà,, mmӝӝtt ssӕӕ nnѫѫii còncòn ggӑӑii llàà ÿÿӕӕmm mmҳҳtt cuacua).). NgoNgoààii rara,, nnҩҩmm còncòn ccóó khkhҧҧ nnăăngng gâygây hhҥҥii chocho trtrááii vvàà chchӗӗii non,non, vvӃӃtt bbӋӋnhnh ccóó mmààuu nâunâu ÿÿӃӃnn nâunâu ÿÿұұmm ddүүnn ÿÿӃӃnn chchӃӃtt chchӗӗii vvàà khôkhô trtrááii
  32. 4.4. PhòngPhòng trtrӏӏ SSӱӱ ddөөngng mmӝӝtt trongtrong ccáácc loloҥҥii thuthuӕӕcc sausau:: carbendazimcarbendazim ((VicarbenVicarben 50SC,50SC, CarbenzimCarbenzim 500FL)500FL) nnӗӗngng ÿÿӝӝ 0,2%.0,2%. hexaconazolehexaconazole (Anvil(Anvil 5SC,5SC, CallihexCallihex 50SC)50SC) nnӗӗngng ÿÿӝӝ 0,15%.0,15%. ChChӍӍ phunphun trêntrên ttáánn lláá non,non, chuchu kkǤǤ phunphun 77 1010 ngngàày/ly/lҫҫnn
  33. BBӋӋnhnh ĈĈӕӕmm MMҳҳtt ChimChim 1.1. PhânPhân bbӕӕ XXҧҧyy rara trongtrong vvѭѭӡӡnn ѭѫѭѫmm dodo ccóó mmұұtt ÿÿӝӝ caocao vvàà gâygây hhҥҥii nnһһngng trongtrong mmùùaa mmѭѭaa dodo nnҩҩmm ccҫҫnn ҭҭmm ÿÿӝӝ caocao TrênTrên vvùùngng ÿÿҩҩtt nghnghèèoo dinhdinh ddѭѭӥӥngng bbӋӋnhnh trtrӣӣ nênnên nnһһngng hhѫѫnn 2.2. TTáácc nhânnhân gâygây bbӋӋnhnh DoDo nnҩҩmm DrechsleraDrechslera heveaeheveae ((PetchPetch)) M.B.M.B. Ellis,Ellis, hhӑӑ MonilialesMoniliales,, nnҩҩmm còncòn ccóó têntên HelminthosporiumHelminthosporium heveaeheveae ((PetchPetch)) M.B.M.B. Ellis,Ellis, BipolarisBipolaris heveaeheveae ((PetchPetch)) VonVon ArxArx NNҩҩmm chchӍӍ gâygây hhҥҥii chocho câycây caocao susu vvàà chchѭѭaa ghighi nhnhұұnn trêntrên câycây khkháácc
  34. 3.3. CCáácc yyӃӃuu ttӕӕ ÿÿӇӇ bbӋӋnhnh phpháátt sinhsinh ¾¾BBààoo ttӱӱ nnҩҩmm phpháátt ttáánn theotheo gigióó ccóó khkhҧҧ nnăăngng xuxuҩҩtt hihiӋӋnn mmӑӑii ththӡӡii ÿÿiiӇӇmm trongtrong nnăămm ¾¾CâyCây caocao susu sinhsinh trtrѭѭӣӣngng kkéémm,, íítt ÿѭÿѭӧӧcc chchăămm ssóócc vvàà bbóónn phânphân ssӁӁ bbӏӏ bbӋӋnhnh gâygây hhҥҥii nnһһngng hhѫѫnn ¾¾CâyCây ththӵӵcc sinhsinh ththѭѭӡӡngng nhinhiӉӉmm bbӋӋnhnh nnһһngng hhѫѫnn soso vvӟӟii ccáácc dvtdvt ((câycây ghghéépp).).
  35. 4.4. TriTriӋӋuu chchӭӭngng VVӃӃtt bbӋӋnhnh ÿÿһһcc trtrѭѭngng nhnhѭѭ mmҳҳtt chimchim,, ccóó kkííchch ththѭѭӟӟcc 11 33 mmmm vvӟӟii mmààuu trtrҳҳngng ӣӣ trungtrung tâmtâm vvàà viviӅӅnn mmààuu nâunâu rõrõ rrӋӋtt bênbên ngongoààii,, ccáácc vvӃӃtt luônluôn xuxuҩҩtt hihiӋӋnn trêntrên phiphiӃӃnn lláá TrênTrên lláá nonnon gâygây bibiӃӃnn ddҥҥngng vvàà rrөөngng ttӯӯngng lláá chchéétt mmӝӝtt,, trongtrong khikhi trêntrên lláá gigiàà vvӃӃtt bbӋӋnhnh ttӗӗnn ttҥҥii trongtrong susuӕӕtt giaigiai ÿÿooҥҥnn phpháátt tritriӇӇnn ccӫӫaa lláá BBӋӋnhnh íítt khikhi gâygây chchӃӃtt totoàànn bbӝӝ câycây,, nhnhѭѭngng llààmm gigiҧҧmm sinhsinh trtrѭѭӣӣngng,, gâygây ҧҧnhnh hhѭѭӣӣngng ÿÿӃӃnn ttӹӹ llӋӋ câycây ÿѭÿѭaa vvààoo ghghéépp vvàà ttӹӹ llӋӋ ghghéépp ssӕӕngng
  36. 4.4. PhòngPhòng trtrӏӏ ¾¾ LLààmm ssҥҥchch ccӓӓ ttҥҥoo chocho vvѭѭӡӡnn câycây thôngthông thothoáángng gigiҧҧmm ÿÿiiӅӅuu kikiӋӋnn lâylây lanlan ¾¾ BBóónn phânphân câncân ÿÿӕӕii vvàà ÿÿҫҫyy ÿÿӫӫ ¾¾ PhòngPhòng trtrӏӏ bbҵҵngng DithaneDithane M45M45 (80%(80% mancozebmancozeb)) 0,20,2 0,3%,0,3%, ZinebZineb 80WP80WP 0,5%,0,5%, DaconilDaconil 80WP80WP 0,20,2 0,3%0,3% phunphun ӣӣ chuchu kkǤǤ 11 tutuҫҫn/ln/lҫҫnn ¾¾ NênNên xxӱӱ lýlý trêntrên lláá nonnon llàà giaigiai ÿÿooҥҥnn mmүүnn ccҧҧmm nhnhҩҩtt
  37. BBӋӋnhnh rrөөngng lláá mmùùaa mmѭѭaa vvàà ththӕӕii trtrááii 1.1. PhânPhân bbӕӕ BBӋӋnhnh nnààyy xuxuҩҩtt hihiӋӋnn vvààoo nhnhӳӳngng ththáángng mmѭѭaa ddҫҫmm ӣӣ vvùùngng ÿÿҩҩtt ÿÿӓӓ ĈĈôngông NamNam BBӝӝ,, TâyTây NguyênNguyên (8(8 10)10) vvàà mmӝӝtt ssӕӕ vvùùngng mimiӅӅnn TrungTrung (12(12 2),2), gâygây hhҥҥii nnһһngng chocho vvѭѭӡӡnn câycây khaikhai ththáácc 2.2. TTáácc nhânnhân gâygây bbӋӋnhnh:: ¾¾DoDo nṋ̭mm:: PhytophthoraPhytophthora botryosabotryosa CheeChee vvàà P.P. palmivorapalmivora ((BultBult.).) BultBult ¾¾NgoNgoààii câycây caocao su,su, nnҩҩmm còncòn kýký sinhsinh rrҩҩtt nhinhiӅӅuu câcâyy thuthuӝӝcc ccáácc hhӑӑ khkháácc nhau,nhau, chchѭѭaa ghighi nhnhұұnn nnҩҩmm gâygây hhҥҥii trêntrên câycây ngngNJNJ ccӕӕcc ((lúlúa,a, bbҳҳp,p, lúlúaa mmìì ).)
  38. 3.3. CCáácc yyӃӃuu ttӕӕ ÿÿӇӇ bbӋӋnhnh phpháátt sinhsinh ¾¾ XuXuҩҩtt hihiӋӋnn ӣӣ vvùùngng mmѭѭaa ddҫҫmm vvӟӟii nhinhiӋӋtt ÿÿӝӝ 2626rr22qqC,C, ccѭѭӡӡngng ÿÿӝӝ áánhnh ssáángng yyӃӃuu vvàà ӣӣ giaigiai ÿÿooҥҥnn trtrááii ggҫҫnn chchíínn CCóó ttѭѫѭѫngng quanquan thuthuұұnn gigiӳӳaa bbӋӋnhnh RLMMRLMM vvàà LSMCLSMC vvàà ttѭѫѭѫngng quanquan nghnghӏӏchch gigiӳӳaa RLMMRLMM vvàà PTPT vvàà ddӵӵ bbááoo xuxuҩҩtt hihiӋӋnn bbӋӋnhnh RLMMRLMM ddӵӵaa theotheo ÿÿiiӅӅuu kikiӋӋnn khkhíí hhұұuu ¾¾ VVѭѭӡӡnn caocao susu ggҫҫnn ngunguӗӗnn nnѭѭӟӟcc ((aoao,, hhӗӗ,, thungthung llNJNJngng )) ththѭѭӡӡngng bbӏӏ bbӋӋnhnh gâygây hhҥҥii nnһһngng hhѫѫnn soso vvӟӟii vvùùngng caocao rrááoo ¾¾ NNҩҩmm ttӗӗnn ttҥҥii trongtrong ÿÿiiӅӅuu kikiӋӋnn bbҩҩtt llӧӧii trongtrong trtrááii bbӏӏ nhinhiӉӉmm bbӋӋnhnh ddѭѭӟӟii ddҥҥngng hhҥҥchch KhiKhi mmùùaa mmѭѭaa ÿÿӃӃnn,, nnҩҩmm ttááii hohoҥҥtt ÿÿӝӝngng vvàà phpháátt ttáánn quaqua lláá PhPháátt ttáánn bbҵҵngng bbààoo ttӱӱ nhnhӡӡ gigióó vvàà hhҥҥtt mmѭѭaa mangmang ÿÿii vvàà xâmxâm nhnhұұpp vvààoo lláá chchӫӫ yyӃӃuu quaqua khkhíí khkhәәngng vvàà ththӫӫyy khkhәәng.ng.
  39. 3.3. CCáácc yyӃӃuu ttӕӕ ÿÿӇӇ bbӋӋnhnh phpháátt sinhsinh ¾¾ NNҩҩmm ttӗӗnn ttҥҥii ӣӣ phphҥҥmm vivi nhinhiӋӋtt ÿÿӝӝ ttӯӯ 55 3535oC,C, ththííchch hhӧӧpp nhnhҩҩtt ӣӣ 2424 2828oC.C. ҬҬmm ÿÿӝӝ vvàà nnѭѭӟӟcc ttӵӵ dodo llàà haihai yyӃӃuu ttӕӕ quanquan trtrӑӑngng chocho ssӵӵ phpháátt sinhsinh vvàà phpháátt tritriӇӇn,n, nnҩҩmm khôngkhông ththӇӇ ttӗӗnn ttҥҥii ddѭѭӟӟii ttáácc ÿÿӝӝngng ccӫӫaa tiatia ccӵӵcc ttíímm vvàà áánhnh ssáángng mmһһtt trtrӡӡii trongtrong ththӡӡii giangian ngngҳҳn.n. ¾¾ VVààoo ththӡӡii giangian mmѭѭaa ddҫҫm,m, ccóó ssѭѫѭѫngng mmùù bubuәәii ssáángng kkӃӃtt hhӧӧpp vvӟӟtt nhinhiӋӋtt ÿÿӝӝ ththҩҩpp (26(26rr22oC)C) trongtrong khokhoҧҧngng baba ngngàày,y, bbӋӋnhnh ssӁӁ xuxuҩҩtt nnһһngng 55 77 ngngààyy sausau ÿÿóó ¾¾ ThôngThông ththѭѭӡӡngng nhnhӳӳngng dvtdvt bbӏӏ phphҩҩnn trtrҳҳngng nnһһngng ththìì bbӏӏ rrөөngng lláá mmùùaa mmѭѭaa nhnhҽҽ,, dodo phphҩҩnn trtrҳҳngng gâygây hhҥҥii chocho hoahoa llààmm gigiҧҧmm ttӹӹ llӋӋ ÿÿұұuu trtráái,i, llàà nnѫѫii nnҩҩmm PhytophthoraPhytophthora xâmxâm nhinhiӉӉmm ccNJNJngng nhnhѭѭ ttӗӗnn ttҥҥii trongtrong ÿÿiiӅӅuu kikiӋӋnn bbҩҩtt llӧӧii
  40. 4.4. TriTriӋӋuu chchӭӭng:ng: ¾¾ ĈĈһһcc trtrѭѭngng trêntrên cucuӕӕngng lláá ccóó ccөөcc mmӫӫ mmààuu ÿÿenen hohoһһcc trtrҳҳngng ttҥҥii trungtrung tâmtâm vvӃӃtt bbӋӋnhnh mmààuu nâunâu hohoһһcc xxáám,m, vvàà rrөөngng còncòn xanh.xanh. ĈĈҫҫuu cucuӕӕngng lláá titiӃӃpp xxúúcc vvӟӟii chchӗӗii khôngkhông ccóó mmӫӫ vvàà ccáácc lláá ddӉӉ ddààngng rrӡӡii rara khikhi llҳҳcc nhnhҽҽ,, khkháácc vvӟӟii trtrѭѭӡӡngng hhӧӧpp lláá rrөөngng dodo gigióó TTáánn lláá bbӏӏ rrөөngng khôngkhông rara llҥҥii mmàà phphҧҧii ÿÿӃӃnn mmùùaa rara lláá sinhsinh lýlý hhààngng nnăămm,, llààmm gigiҧҧmm ssҧҧnn llѭѭӧӧng.ng. ¾¾ TrênTrên chchӗӗii xanh,xanh, ÿÿӕӕmm bbӋӋnhnh hhììnhnh bbҫҫuu ddөөcc vvàà ccóó mmààuu nâunâu ÿÿenen,, nnӃӃuu bbӏӏ nnһһngng ccóó ththӇӇ ddүүnn ÿÿӃӃnn chchӃӃtt chchӗӗi.i. ¾¾ TrênTrên trtrááii xanhxanh ggҫҫnn khô,khô, vvӃӃtt thâmthâm mmààuu nâunâu xuxuҩҩtt hihiӋӋnn ttҥҥii phphҫҫnn ddѭѭӟӟii ccӫӫaa trtrááii sausau ÿÿóó lanlan rrӝӝngng totoàànn bbӝӝ TrTrááii bbӏӏ bbӋӋnhnh khôkhô llҥҥii vvàà treotreo trêntrên câycây vvӟӟii nhnhӳӳngng ÿÿáámm nnҩҩmm mmààuu trtrҳҳng,ng, ÿÿâyây llàà nnѫѫii nnҩҩmm ttӗӗnn ttҥҥii quaqua mmùùaa khôkhô vvàà ngunguӗӗnn bbӋӋnhnh banban ÿÿҫҫu.u. ¾¾ HHҥҥtt bbӏӏ nhinhiӉӉmm bbӋӋnhnh khôngkhông ththӇӇ nnҧҧyy mmҫҫm.m.
  41. 4.4. PhòngPhòng trtrӏӏ:: ¾¾CCáácc dòngdòng vôvô ttíínhnh caocao susu nhinhiӉӉmm bbӋӋnhnh nnһһngng RRIMRRIM 600,600, GT1,GT1, PRPR 261 261 ¾¾TrTrѭѭӡӡngng hhӧӧpp vvѭѭӡӡnn caocao susu nonnon bbӏӏ bbӋӋnhnh ththìì ssӱӱ ddөөngng metalaxylmetalaxyl ++ mancozebmancozeb ((RidomilRidomil MZMZ 72)72) nnӗӗngng ÿÿӝӝ 0,10,1 0,2%.0,2%. ¾¾NNӃӃuu chchӗӗii nonnon nhinhiӉӉmm bbӋӋnhnh phphҧҧii ccҳҳtt bbӓӓ phphҫҫnn bbӏӏ ththӕӕii vvàà bôibôi thuthuӕӕcc RidomilRidomil MZMZ 7272 nnӗӗngng ÿÿӝӝ 2%2% sausau ÿÿóó bôibôi vaselinevaseline ¾¾TrênTrên vvѭѭӡӡnn câycây khaikhai ththáácc,, khikhi bbӋӋnhnh rrөөngng lláá mmùùaa mmѭѭaa xuxuҩҩtt hihiӋӋnn ththìì bôibôi thuthuӕӕcc RidomilRidomil MZMZ 7272 nnӗӗngng ÿÿӝӝ 2%2% phòngphòng trtrӏӏ bbӋӋnhnh loloéétt ssӑӑcc mmһһtt ccҥҥoo ¾¾BiBiӋӋnn pháphápp dùdùngng acidacid phosporousphosporous trungtrung títínhnh chíchíchch vàvàoo thânthân ÿÿaaѺѺ ÿÿѭӧѭӧcc ththӵӵcc hihiӋӋnn ttҥҥii MalaysiaMalaysia cócó hihiӋӋuu ququҧҧ trtrӏӏ bbӋӋnhnh ttӕӕtt,, nhnhѭѭngng khôngkhông thêthêѴѴ áápp ddөөngng rrӝӝngng dodo chichi phíphí caocao
  42. BBӋӋnhnh RRөөngng LLáá CorynesporaCorynespora 1.1. PhânPhân bbӕӕ ¾¾ BBӋӋnhnh xuxuҩҩtt hihiӋӋnn llҫҫnn ÿÿҫҫuu tiêntiên trêntrên câycây caocao susu ttҥҥii SierraSierra LeoneLeone (1936),(1936), titiӃӃpp theotheo bbӋӋnhnh llҫҫnn llѭѭӧӧtt ttҥҥii ҨҨnn ĈĈӝӝ (1958);(1958); MalaysiaMalaysia (1961);(1961); NigeriaNigeria (1968);(1968); IndonesiaIndonesia (1980);(1980); ThThááii LanLan (1985);(1985); SriSri Lanka,Lanka, BrazilBrazil vvàà CameroonCameroon nnăămm (1985);(1985); BangladeshBangladesh (1988),(1988), ViViӋӋtt NamNam (1999)(1999) vavaҒҒ TrungTrung QuQuӕӕcc (2007).(2007). ¾¾ GâyGây hhҥҥii quanhquanh nnăămm vvàà mmӑӑii giaigiai ÿÿooҥҥnn sinhsinh trtrѭѭӣӣngng ccӫӫaa câycây caocao susu,, nhnhҩҩtt llàà ccáácc dvtdvt caocao susu mmүүnn ccҧҧmm
  43. BBӋӋnhnh RRөөngng LLáá CorynesporaCorynespora 1.1. PhânPhân bbӕӕ ¾¾ XuXuҩҩtt hihiӋӋnn ttҥҥii ViViӋӋtt NamNam vvààoo ththáángng 88 nnăămm 1999,1999, gâygây hhҥҥii nnһһngng chocho dvtdvt RRICRRIC 103,103, RRICRRIC 104104 vvàà LHLH 88/372.88/372. ¾¾ HiHiӋӋnn nay,nay, ssӕӕ llѭѭӧӧngng dvtdvt bbӏӏ nhinhiӉӉmm bbӋӋnhnh ttăăngng lênlên nhinhiӅӅuu vvàà ccNJNJngng ÿÿãã hihiӋӋnn didiӋӋnn ӣӣ nhinhiӅӅuu vùvùngng trtrӗӗngng caocao susu ¾¾ GâyGây hhҥҥii quanhquanh nnăămm vvàà mmӑӑii giaigiai ÿÿooҥҥnn sinhsinh trtrѭѭӣӣngng ccӫӫaa câycây caocao susu,, nhnhҩҩtt llàà ccáácc dvtdvt caocao susu mmүүnn ccҧҧmm
  44. 99 CorynesporaCorynespora llàà loloҥҥii bbӋӋnhnh nguynguy hihiӇӇmm nhnhҩҩtt ccӫӫaa câycây caocao susu khukhu vvӵӵcc châuchâu ÁÁ vvàà Phi.Phi. 99 BBӋӋnhnh ccóó khkhҧҧ nnăăngng gâygây hhҥҥii chocho ttҩҩtt ccҧҧ ccáácc bbӝӝ phphұұnn ccӫӫaa câycây caocao susu nnҵҵmm trêntrên mmһһtt ÿÿҩҩtt 99 MMӑӑii giaigiai ÿÿooҥҥnn sinhsinh trtrѭѭӣӣngng ccӫӫaa câycây caocao susu ÿÿӅӅuu bbӏӏ nnҩҩmm ttҩҩnn côngcông,, vvàà xxҧҧyy rara quanhquanh nnăămm 99 NhiNhiӅӅuu dvtdvt caocao susu trtrӣӣ nênnên mmүүnn ccҧҧmm dodo nnҩҩmm hhììnhnh ththàànhnh nhinhiӅӅuu nòinòi sinhsinh lýlý mmӟӟii 99 NNҩҩmm ccóó ssӭӭcc ssӕӕngng caocao (2(2 nnăămm trêntrên lláá caocao susu khôkhô vvàà 11 nnăămm trongtrong ÿÿҩҩtt).).
  45. 99 BiBiӋӋnn phpháápp phòngphòng trtrӏӏ bbҵҵngng hohoáá chchҩҩtt khkhóó áápp ddөөngng vvàà íítt mangmang llҥҥii hihiӋӋuu ququҧҧ kinhkinh ttӃӃ 99 NNҩҩmm titiӃӃtt rara ÿÿӝӝcc chchҩҩtt nênnên ccóó ttáácc hhҥҥii llӟӟnn hhѫѫnn soso nhnhӳӳngng loloҥҥii bbӋӋnhnh thôngthông ththѭѭӡӡngng khkháácc 99 TriTriӋӋuu chchӭӭngng ccӫӫaa bbӋӋnhnh ccóó ssӵӵ bibiӃӃnn thiênthiên llӟӟnn,, nhnhҩҩtt llàà trongtrong 33 nnăămm trtrӣӣ llҥҥii ÿÿâyây,, gâygây trtrӣӣ ngngҥҥii chocho ccáácc nhnhàà ququҧҧnn lýlý kkӻӻ thuthuұұtt 99 HiHiӋӋnn nay,nay, CorynesporaCorynespora xuxuҩҩtt hihiӋӋnn ttҥҥii hhҫҫuu hhӃӃtt cácácc vùvùngng trtrӗӗngng caocao susu truytruyӅӅnn ththӕӕngng vvàà ccóó khuynhkhuynh hhѭѭӟӟngng giagia ttăăngng mmӭӭcc ÿÿӝӝ gâygây hhҥҥii,, nhnhҩҩtt llàà ccáácc dvtdvt mmӟӟii
  46. 99 TriTriӋӋuu chchӭӭngng ccӫӫaa bbӋӋnhnh hihiӋӋnn ccóó ssӵӵ bibiӃӃnn ÿÿәәii llӟӟnn,, ddӉӉ gâygây nhnhҫҫmm llүүnn vvӟӟii mmӝӝtt ssӕӕ loloҥҥii bbӋӋnhnh câycây caocao susu khkháácc 99 TriTriӋӋuu chchӭӭngng thaythay ÿÿәәii ttùùyy vvààoo mmӭӭcc ÿÿӝӝ mmүүnn ccҧҧmm ccӫӫaa dvtdvt,, trongtrong ÿÿóó toxintoxin ÿÿóóngng vaivai tròtrò quanquan trtrӑӑngng MMààuu ÿÿenen ccӫӫaa vvӃӃtt bbӋӋnhnh dodo toxintoxin ttҥҥoo rara 99 XXáácc ÿÿӏӏnhnh ÿÿúúngng tritriӋӋuu chchӭӭngng gigiúúpp chocho bibiӋӋnn phpháápp phòngphòng trtrӏӏ vvàà nghiênnghiên ccӭӭuu ccóó hihiӋӋuu ququҧҧ hhѫѫnn
  47. 4.4. TTáácc nhânnhân gâygây bbӋӋnhnh CorynesporaCorynespora 9 Do nҩm Corynespora cassiicola (Berk. & Curt.) Wei, thuӝc hӑ Moniliales. 9 Tên khác: Helminthosporium cassiicola Berk. & Curt., apud Berk.; H. papayae H. Syd.; H. vignae Olive, apud Olive, Bain & Lefbvre; Cercospora melonis Cooke; C. vignicola Kawamura; Corynespora melonis (Cooke). 99 NgoNgoààii câycây caocao su,su, nnҩҩmm còncòn kýký sinhsinh trêntrên 150150 loloҥҥii câycây thuthuӝӝcc nhinhiӅӅuu hhӑӑ khkháácc nhau,nhau, trêntrên 8080 nnѭѭӟӟcc trêntrên nhinhiӅӅuu vvùùngng khkhíí hhұұuu ttӯӯ nhinhiӋӋtt ÿÿӟӟii ÿÿӃӃnn ônôn ÿÿӟӟii vvàà gâygây hhҥҥii trêntrên ttҩҩtt ccҧҧ bbӝӝ phphұұnn ccӫӫaa câycây ttӯӯ lláá ttӟӟii rrӉӉ
  48. 2.2. TTáácc hhҥҥii ccӫӫaa bbӋӋnhnh CorynesporaCorynespora 2.1.2.1. SriSri LankaLanka 99 DvtDvt RRICRRIC 103103 dodo RRISLRRISL lailai ttҥҥoo ttӯӯ nnăămm 1958,1958, ÿѭÿѭӧӧcc ÿÿáánhnh gigiáá ccóó sinhsinh trtrѭѭӣӣngng khkhӓӓee vvàà ssҧҧnn llѭѭӧӧngng caocao,, ÿÿӃӃnn cucuӕӕii ththұұpp niênniên 7070 khuykhuyӃӃnn ccááoo trtrӗӗngng ÿÿҥҥii trtràà 99 NNăămm 1985,1985, phphҧҧii hhӫӫyy vvàà trtrӗӗngng llҥҥii trêntrên 5.0005.000 ha,ha, chchíínhnh phphӫӫ bbӗӗii ththѭѭӡӡngng chocho ngngѭѭӡӡii trtrӗӗngng caocao susu bbӏӏ thithiӋӋtt hhҥҥii trêntrên 5.000.0005.000.000 USD.USD. 99 PhPhҧҧii ssӱӱ ddөөngng ccáácc dvtdvt ccNJNJ (PB(PB 8686 )) vvӟӟii ssҧҧnn llѭѭӧӧngng ththҩҩpp nhnhѭѭngng khkháángng bbӋӋnhnh 99 NghiênNghiên ccӭӭuu vvӅӅ gigiӕӕngng ccӫӫaa RRISLRRISL bbӏӏ chchӵӵngng llҥҥii
  49. 1985 Kalutara Ratnapura Galle Matara
  50. 1987 Kurunegala Matale Kandy Gampaha Kegalle N’Eliya Colombo Moneragala KalutaraRatnapura Galle Matara
  51. 2.2.2.2. ҨҨnn ĈĈӝӝ 99 DDӏӏchch bbӋӋnhnh llӟӟnn bbùùngng phpháátt nnăămm 1996,1996, nguynguy hihiӇӇmm nhnhҩҩtt trêntrên dvtdvt RRIIRRII 105105 chichiӃӃmm ggҫҫnn 80%80% didiӋӋnn ttííchch caocao susu trongtrong nnѭѭӟӟcc 99 BBӋӋnhnh gâygây gigiҧҧmm ssҧҧnn llѭѭӧӧngng ÿÿӃӃnn 50%50% ӣӣ vvùùngng bbӏӏ hhҥҥii nnһһngng 99 HHààngng nnăămm,, phunphun thuthuӕӕcc ÿÿҥҥii trtràà >10.000>10.000 haha ÿÿӇӇ hhҥҥnn chchӃӃ ddӏӏchch bbӋӋnhnh,, vvàà áápp ddөөngng ӣӣ nhnhӳӳngng vvùùngng ccóó ÿÿiiӅӅuu kikiӋӋnn thuthuұұnn llӧӧii chocho bbӋӋnhnh xuxuҩҩtt hihiӋӋnn
  52. 2.3.2.3. Indonesia:Indonesia: 99 VVààoo ththұұpp nênnên 80,80, 1.2001.200 haha caocao susu bbӏӏ nhinhiӉӉmm bbӋӋnhnh nnһһngng vvàà phphҧҧii thanhthanh lýlý 400400 haha thithiӋӋtt hhҥҥii khokhoҧҧngng 200200 tritriӋӋuu RP.RP. 99 70%70% didiӋӋnn ttííchch caocao susu trongtrong nnѭѭӟӟcc bbӏӏ bbӋӋnhnh gâygây hhҥҥii ӣӣ mmӭӭcc ÿÿӝӝ khkháácc nhaunhau 99 NhiNhiӅӅuu dvtdvt caocao ssҧҧnn phphҧҧii rrúútt khkhӓӓii bbҧҧngng khuykhuyӃӃnn ccááoo:: IANIAN 873,873, mmӝӝtt ssӕӕ PRPR 300300 series.series. 99 BBӋӋnhnh ccóó ththӇӇ llààmm gigiҧҧmm ssҧҧnn llѭѭӧӧngng 3030 50%50% vvàà kkééoo ddààii ththӡӡii giangian KTCBKTCB ÿÿӃӃnn 22 nnăămm
  53. 2.4.2.4. MalaysiaMalaysia 99 DDӏӏchch bbӋӋnhnh bbùùngng phpháátt nnăămm 1985,1985, nhinhiӅӅuu ngngàànn haha caocao susu bbӏӏ hhҥҥii nnһһngng llààmm ҧҧnhnh hhѭѭӣӣngng ÿÿӃӃnn ssҧҧnn llѭѭӧӧngng vvàà sinhsinh trtrѭѭӣӣngng ÿÿôiôi khikhi chchӃӃtt totoàànn bbӝӝ câycây 99 CCáácc dvtdvt GTGT 1,1, RRIMRRIM 600600 vvàà mmӝӝtt ssӕӕ RRIMRRIM 20002000 series,series, IANIAN 873873 phphҧҧii loloҥҥii bbӓӓ dodo mmүүnn ccҧҧmm vvӟӟii bbӋӋnhnh 99 BBӋӋnhnh hihiӋӋnn didiӋӋnn trêntrên ccҧҧ nnѭѭӟӟcc vvàà gâygây hhҥҥii nnһһngng ӣӣ ccáácc vvùùngng phphííaa namnam
  54. 2.5.2.5. ThThááii LanLan 99 XuXuҩҩtt hihiӋӋnn nnăămm 19851985 vvàà llààmm chchӃӃtt 2%2% ssӕӕ câycây ccӫӫaa dvtdvt RRICRRIC 103103 vvàà KRSKRS 2121 trongtrong vvѭѭӡӡnn ththíí nghinghiӋӋmm traotrao ÿÿәәii gigiӕӕngng ququӕӕcc ttӃӃ 99 BBӋӋnhnh gâygây hhҥҥii nnһһngng ӣӣ ccáácc vvùùngng phphííaa Nam,Nam, TâyTây vvàà TâyTây Nam.Nam. 99 SSӕӕ llѭѭӧӧngng dvtdvt mmүүnn ccҧҧmm ttăăngng ÿÿáángng kkӇӇ
  55. 2.6.2.6. ViViӋӋtt Nam:Nam: 99 XuXuҩҩtt hihiӋӋnn vvààoo 8/19998/1999 ttҥҥii RRIV,RRIV, gâygây hhҥҥii chocho dvtdvt :: RRICRRIC 103,103, RRICRRIC 104,104, LHLH 88/372.88/372. 99 CuCuӕӕii nnăămm 1999,1999, hihiӋӋnn didiӋӋnn ttҥҥii CôngCông tyty ĈĈӗӗngng NaiNai,, DDҫҫuu TiTiӃӃngng,, PhPhѭѭӟӟcc HòaHòa vvàà ĈĈӗӗngng PhPhúú 99 ĈĈҫҫuu nnăămm 2000,2000, gâygây hhҥҥii nnһһngng trêntrên didiӋӋnn ttííchch ggҫҫnn 200200 haha ttҥҥii CôngCông tyty LLӝӝcc NinhNinh ӣӣ llӭӭaa tutuәәii ccӫӫaa câycây caocao susu vvàà trêntrên lláá non,non, ggììaa ccNJNJngng ggӗӗmm nhnhѭѭ chchӗӗii HHұұuu qqӫӫaa,, gâygây rrөөngng lláá hhààngng loloҥҥtt vvàà ҧҧnhnh hhѭѭӣӣngng ÿÿӃӃnn sinhsinh trtrѭѭӣӣngng vvàà ssҧҧnn llѭѭӧӧngng
  56. 99 HHѫѫnn 30003000 câycây caocao susu ccӫӫaa ccáácc dvtdvt RRICRRIC 103,103, RRICRRIC 104,104, LHLH 88/37288/372 phphҧҧii tiêutiêu hhӫӫyy 99 TiTiӃӃpp theotheo nhinhiӅӅuu didiӋӋnn ttííchch caocao susu trtrӗӗngng bbҵҵngng dvtdvt RRICRRIC 104104 phphҧҧii trtrӗӗngng llҥҥii 99 HHӝӝii ththҧҧoo ÿÿãã ÿѭÿѭӧӧcc TTәәngng côngcông tyty phphӕӕii hhӧӧpp vvӟӟii ViViӋӋnn ttәә chchӭӭcc trongtrong ngngàànhnh vvààoo 9/1999.9/1999. 99 TTӯӯ ÿÿóó ÿÿӃӃnn nay,nay, bbӋӋnhnh ccóó ssӵӵ thaythay ÿÿәәii vvӅӅ tritriӋӋuu chchӭӭngng ccNJNJngng nhnhѭѭ ÿÿangang ttííchch llNJNJyy ÿÿӇӇ ccóó ccѫѫ hhӝӝii bbùùngng phpháátt
  57. 2.7.2.7. ChâuChâu PhiPhi 99 XuXuҩҩtt hihiӋӋnn hhҫҫuu hhӃӃtt ttҥҥii ccáácc nnѭѭӟӟcc trtrӗӗngng caocao susu nhnhѭѭ:: CoteCote dd’’IvoreIvore,, Gabon,Gabon, CameroonCameroon vvàà Nigeria.Nigeria. 99 BBӋӋnhnh gâygây hhҥҥii chocho nhinhiӅӅuu dvtdvt vvàà llààmm rrөөngng ÿÿӃӃnn 50%50% ttáánn lláá ddүүnn ÿÿӃӃnn gigiҧҧmm 2020 30%30% ssҧҧnn llѭѭӧӧngng ӣӣ vvùùngng ccóó ÿÿiiӅӅuu kikiӋӋnn khkhíí hhұұuu thuthuұұnn llӧӧii
  58. 3. DVT cao su mүncҧm 3.1. Sri Lanka 9 1985-1986: RRIC 103, 104, RRIM 600, 725, Tjir 1, IAN 873 FX 25 và RRIC 52. 9 Gҫn ÿây: RRIC 110, 131, 132 và 133. 9 Các con lai cӫa RRIC 52 dӉ nhiӉmbӋnh nhѭ: RRIC 103, 104,
  59. 3.2. Ҩn Ĉӝ 9 Ban ÿҫu: RRIM 600, 610, 622 và Tjir 1. 9 Gҫn ÿây: RRII 105, 118, 300, 305, PR 107, 255, 261, PB 86, 217, 235, 255, 260, 311.
  60. BBààoo ttӱӱ trêntrên câycây caocao susu
  61. BBààoo ttӱӱ trêntrên câycây caocao susu
  62. BBààoo ttӱӱ trêntrên môimôi trtrѭѭӡӡngng nhânnhân ttҥҥoo
  63. BBààoo ttӱӱ trêntrên môimôi trtrѭѭӡӡngng nhânnhân ttҥҥoo
  64. MMààuu ssҳҳcc ccӫӫaa khukhuҭҭnn llҥҥcc
  65. SSӵӵ khkháácc bibiӋӋtt vvӅӅ ccҩҩuu trtrúúcc didi truytruyӅӅnn ccӫӫaa nnҩҩmm CorynesporaCorynespora
  66. 3.3. Indonesia 9 Ban ÿҫu: RRIC 103, KRS 21, RRIM 600, 725, PPN 2444, 2477 2658, IAN 873 và GT 1. 9 Gҫn ÿây: AVROS 2037, PR 300, 303 và nhiӅu dvt thuӝc series IRR 100 và 200.
  67. 3.4. Malaysia 9 Ban ÿҫu: RRIC 103, Fx 25, RRIM 725, KRS 21, PPN 2658, 2444 và 2447 9 Gҫn ÿây: GT 1, PR 107, PBIG, PB 217, PR 261, RRIM 600, 605, 701, 702, 705, 2015 và 2020.
  68. 3.5. Thái Lan 9 Ban ÿҫu: RRIC 103, KRS 21. 9 Gҫn ÿây: RRIM 600, GT 1, KRS 225, 226, PR 255, 305, RRIT 251 và Songkhla 36.
  69. 3.6. ViӋtNam 9 Ban ÿҫu: RRIC 103, 104 và LH 88/372. 9 Gҫn ÿây: RRIV 4. 9 NhiӅu dvt nhiӉmbӋnh ӣ mӭcdӝ khác nhau trong ÿó có RRIM 600, GT 1, PB 235, 260, VM 515, RRIC 110
  70. 3.7. Châu Phi 9 RRIC 103, 110, PB 235, 260, 28/59, mӝtsӕ dvt IRCA, MDF 372, RRIM 600, GT 1 và mӝtsӕ dvt NIG 800 series.
  71. Mӝtsӕ dvt cao sҧnbӏ nhiӉm Corynespora DVTDVT PhPhânân bbӕӕ vvàà mmӭӭcc ÿÿӝӝ nhinhiӉӉmm bbӋӋnhnh GTGT 11 TrTrӗӗngng ttҥҥii hhҫҫuu hhӃӃtt ccáácc nnѭѭӟӟcc,, rrҩҩtt mmүүnn ccҧҧmm ttҥҥii Malaysia,Malaysia, (Indonesia(Indonesia IndonesiaIndonesia vvàà ThThááii LanLan,, nhinhiӉӉmm TBTB ttҥҥii ChChââuu Phi.Phi. BBӏӏ loloҥҥii )) khkhӓӓii bbҧҧngng khuykhuyӃӃnn ccááoo ttҥҥii nhinhiӅӅuu nnѭѭӟӟcc IANIAN 873873 TrTrӗӗngng phphәә bibiӃӃnn ttҥҥii Malaysia,Malaysia, IndonesiaIndonesia nhnhѭѭngng sausau ÿÿóó bbӏӏ (Nam(Nam MMӻӻ)) nhinhiӉӉmm bbӋӋnhnh nnһһngng ÿÿãã loloҥҥii khkhӓӓii bbҧҧngng khuykhuyӃӃnn ccááoo PBPB 28/5928/59 BBҧҧngng 11 ttҥҥii MalaysiaMalaysia vvàà SriSri Lanka,Lanka, trtrӗӗngng phphәә bibiӃӃnn ttҥҥii (Malaysia)(Malaysia) ChâuChâu Phi.Phi. NhiNhiӉӉmm TBTB ttҥҥii CoteCote dd’’Ivoire,Ivoire, nhnhҽҽ ttҥҥii Malaysia,Malaysia, nhnhѭѭngng khkháángng ttҥҥii SriSri Lanka.Lanka. PBPB 217217 BBҧҧngng 11 ttҥҥii MalaysiaMalaysia vvàà SriSri Lanka.Lanka. BBҧҧngng 22 ttҥҥii Indonesia.Indonesia. (Malaysia)(Malaysia) NhiNhiӉӉmm nhnhҽҽ ttҥҥii Malaysia,Malaysia, khôngkhông bbӏӏ bbӋӋnhnh ttҥҥii SriSri Lanka.Lanka. PBPB 235235 BBҧҧngng 22 ttҥҥii IndonesiaIndonesia vvàà MalaysiaMalaysia trtrӗӗngng phphәә bibiӃӃnn ttҥҥii (Malaysia)(Malaysia) ChâuChâu Phi.Phi. RRҩҩtt mmүүnn ccҧҧmm ttҥҥii Cameroon,Cameroon, nhnhҽҽ ttҥҥii MalaysiaMalaysia
  72. PBPB 260260 TrTrӗӗngng phphәә bibiӃӃnn ttҥҥii Malaysia,Malaysia, IndonesiaIndonesia vvàà ChâuChâu Phi,Phi, (Malaysia)(Malaysia) BBҧҧngng 11 ttҥҥii ViViӋӋtt Nam,Nam, BBҧҧngng 22 ttҥҥii SriSri Lanka.Lanka. NhiNhiӉӉmm nnһһngng ttҥҥii ChâuChâu Phi,Phi, nhinhiӉӉmm nhnhҽҽ ttҥҥii Malaysia,Malaysia, IndonesiaIndonesia vvàà ViViӋӋtt Nam,Nam, khkháángng ttҥҥii ThailandThailand vvàà SriSri Lanka.Lanka. PRPR 261261 BBҧҧngng 11 ttҥҥii Indonesia,Indonesia, MalaysiaMalaysia vvàà ViViӋӋtt NamNam MMүүnn ccҧҧmm (Indonesia)(Indonesia) TBTB ttҥҥii MalaysiaMalaysia vvàà IndonesiaIndonesia nhnhҽҽ ӣӣ ccáácc nnѭѭӟӟcc khkháácc RRICRRIC 103103 BBҧҧngng 11 ttҥҥii SriSri LankaLanka vvàà trtrӗӗngng ththӱӱ nghinghiӋӋmm ӣӣ nhinhiӅӅuu nnѭѭӟӟcc (Sri(Sri Lanka)Lanka) RRҩҩtt mmүүnn ccҧҧmm ӣӣ ttҩҩtt ccҧҧ ccáácc vvùùngng vvàà bbӏӏ hhӫӫyy bbӓӓ RRICRRIC 110110 99 KhuyKhuyӃӃnn ccááoo trtrӗӗngng ttҥҥii nhinhiӅӅuu nnѭѭӟӟcc trongtrong ÿÿóó ccóó ViViӋӋtt (Sri(Sri Lanka)Lanka) Nam,Nam, rrҩҩtt mmүүnn ccҧҧmm vvàà bbӏӏ loloҥҥii khkhӓӓii bbҧҧngng khuykhuyӃӃnn ccááoo 99 ViViӋӋtt NamNam ÿѭÿѭӧӧcc ddùùngng llààmm chacha mmҽҽ lailai ccӫӫaa nhinhiӅӅuu dvtdvt,, trongtrong ÿÿóó ccóó RRIVRRIV 44 RRIMRRIM 600600 TrTrӗӗngng ttҥҥii hhҫҫuu hhӃӃtt ccáácc nnѭѭӟӟcc,, rrҩҩtt mmүүnn ccҧҧmm bbӏӏ loloҥҥii ttҥҥii (Malaysia)(Malaysia) MalaysiaMalaysia vvàà IndonesiaIndonesia,, nhinhiӉӉmm nhnhҽҽ ӣӣ ccáácc nnѭѭӟӟcc khkháácc RRIIRRII 105105 TrTrӗӗngng phphәә bibiӃӃnn ttҥҥii ҨҨnn ĈĈӝӝ chichiӃӃmm 80%80% ddӏӋӏӋnn ttííchch,, bbӏӏ nhinhiӉӉmm ((ҨҨnn ĈĈӝӝ)) bbӋӋnhnh nnһһngng ttӯӯ nnăămm 19961996 nhnhѭѭngng ttұұpp trungtrung ӣӣ bangbang KanatakaKanataka
  73. HHҫҫuu hhӃӃtt ccáácc dvtdvt caocao susu mmүүnn ccҧҧmm vvӟӟii bbӋӋnhnh CorynesporaCorynespora ÿÿӅӅuu rrúútt khkhӓӓii bbҧҧngng khuykhuyӃӃnn ccááoo vvàà chchúúngng ÿѭÿѭӧӧcc thaythay ththӃӃ bbҵҵngng nhnhӳӳngng dvtdvt khkháácc
  74. 4. TriӋuchӭng cӫabӋnh Corynespora 9 TriӋuchӭng là biӇuhiӋncӫa cây cao su trѭӟcsӵ tác ÿӝng cӫa tác nhân ngoҥicҧnh nhѭ: vi sinh vұt, dinh dѭӥng, phi sinh vұt 9 TriӋuchӭng tùy thuӝcvàovӏ trí bӏ hҥinhѭ: lá, cuӕng lá và thân. 9 TriӋuchӭng trên lá dӉ nhұndiӋnnhҩt, nhѭng có sӵ thay ÿәilӟn trong thӡigian gҫn ÿây.
  75. CCáácc ddҥҥngng tritriӋӋuu chchӭӭngng phphәә bibiӃӃnn ccӫӫaa CorynesporaCorynespora
  76. DDҥҥngng xxѭѫѭѫngng ccáá
  77. DDҥҥngng xxѭѫѭѫngng ccáá vvàà ÿÿәәii mmààuu
  78. DDҥҥngng xxѭѫѭѫngng ccáá vvàà ÿÿәәii mmààuu
  79. DDҥҥngng xxѭѫѭѫngng ccáá vvàà ÿÿәәii mmààuu
  80. HaiHai ddҥҥngng ÿÿӕӕmm vvàà xxѭѫѭѫngng ccáá
  81. DDҥҥngng xxѭѫѭѫngng ccáá vvàà chchááyy phiphiӃӃnn lláá
  82. DDҥҥngng ÿÿӕӕmm trêntrên phiphiӃӃnn lláá
  83. DDҥҥngng ÿÿӕӕmm trêntrên phiphiӃӃnn lláá
  84. ĈĈӕӕmm,, ÿÿӕӕmm ccóó llӛӛ vvàà viviӅӅnn vvààngng
  85. ĈĈӕӕmm,, ÿÿӕӕmm ccóó llӛӛ vvàà viviӅӅnn vvààngng
  86. ĈĈӕӕmm trêntrên lláá gigiàà
  87. HHééoo vvàà bbҥҥccÿÿҫҫuu lláá
  88. HHééoo vvàà bbҥҥccÿÿҫҫuu lláá
  89. ĈĈӕӕmm vvàà hhééoo ÿÿҫҫuu lláá,, ddӉӉ llҫҫmm vvӟӟii HHĈĈĈĈLL
  90. Trên gân lá phө
  91. Trên gân lá chính
  92. Trên lá rөng
  93. TrênTrên cucuӕӕngng lláá
  94. TrênTrên ttáánn lláá
  95. TrênTrên ccàànhnh
  96. TrênTrên chchӗӗii nonnon TrênTrên ttáánn lláá
  97. TrênTrên ttáánn lláá
  98. TrênTrên ttáánn lláá
  99. TrênTrên ttáánn lláá
  100. So sánh bӋnh Corynespora và HĈĈL Ĉһc tính Corynespora HĈĈL XuҩthiӋnQuanhnăm Mùa mѭa Giai ÿoҥngâyhҥiTҩtcҧ giai ÿoҥncӫalá Lá non VӃtbӋnh VӃtbӋnh phҷng VӃtbӋnh u lӗi Màu sҳc Ĉen ӣ gânlávàcóviӅn Ĉen ÿen toàn bӝ vàng, mô chӃttrҳng gân lá và phiӃnlá Ĉҫulá Trҳng bҥc ÿӃnnâunhҥt BiӃndҥng và ÿen và gân có màu ÿen toàn bӝ Màu sҳclárөng Rөng lá mӑigiaiÿoҥn, ChӍ rөng lá non và lá già có màu cam có màu ÿen Dvt ChӍ gây hҥinһng cho dvt Gây hҥichohҫu mүncҧm hӃt các dvt
  101. CorynesporaCorynespora Héo ÿen ÿҫulá
  102. HHééoo ÿÿenen ÿÿҫҫuu lláá Corynespora
  103. So sánh bӋnh Corynespora và Ĉӕmmҳtchim Ĉһctính Corynespora ĈMC XuҩthiӋnQuanhnăm Mùa mѭa Tuәilá Tҩtcҧ giai ÿoҥn Lá non Vѭӡncây Tҩtcҧ các vѭӡn Vѭӡn ѭѫmcâyTS Màu sҳcRìavӃtbӋnh và gân Có viӅnvàngvà lá có màu ÿen trҳng ӣ trung tâm ĈӍnh sinh trѭӣng Không biӃndҥng Phù lӟnhѫn
  104. CorynesporaCorynespora ĈĈӕӕmm mmҳҳtt chimchim
  105. 3. Các yӃutӕÿӇbӋnh phát sinh: ¾ Bào tӱ phóng thích vào ban ngày và cao ÿiӇm tӯ 8- 11 giӡ. Sau thӡi gian mѭa nhiӅu và tiӃp theo nҳng ráo, sӕ lѭӧng bào tӱ nhiӅu nhҩt. ¾ Bào tӱ có khҧ năng tӗn tҥi trên vӃt bӋnh hoһc trong ÿҩt vӟi thӡi gian dài, trên lá cao su khô nҩm vүn tӗn tҥi và giӳ nguyên khҧ năng gây bӋnh ÿӃn 1 năm. ¾ Nҩm xâm nhұp chӫ yӃu ӣ mһt dѭӟi lá qua biӇu bì và khí khәng, ngoài ra nҩm còn tiӃt ra men (celluloza) giúp phân hӫy màng tӃ bào. ¾ Trong quá trình sinh trѭӣng nҩm còn tiӃt ra chҩt ÿӝc (CC toxin), hӧp chҩt này rҩt ÿӝc cho cao su, cho nên chӍ vӟi mӝt vӃt bӋnh nhӓ trên gân lá chính cNJng ÿӫ gây rөng lá.
  106. 3.3. CCáácc yyӃӃuu ttӕӕ ÿÿӇӇ bbӋӋnhnh phpháátt sinhsinh:: ¾¾ NNҩҩmm ccóó khkhҧҧ nnăăngng ttӗӗnn ttҥҥii vvàà phpháátt tritriӇӇnn trongtrong phphҥҥmm vivi nhinhiӋӋtt ÿÿӝӝ llӟӟn,n, ththííchch hhӧӧpp nhnhҩҩtt ӣӣ 2828rr22oCC vvàà ҭҭmm ÿÿӝӝ bbҧҧoo hòa.hòa. ¾¾ NNҩҩmm hhììnhnh ththàànhnh nhinhiӅӅuu nòinòi sinhsinh lýlý (physical(physical race),race), nênnên ccóó khkhҧҧ nnăăngng gâygây bbӋӋnhnh chocho nhinhiӅӅuu dvtdvt khkhááng.ng. ¾¾ MMӭӭcc ÿÿӝӝ gâygây hhҥҥii thaythay ÿÿәәii ttùùyy theotheo vvùùngng ÿÿӏӏaa lý.lý. ¾¾ NNҩҩmm ccóó khkhҧҧ nnăăngng gâygây hhҥҥii chocho ccҧҧ lláá gigiàà vvàà nonnon ccNJNJngng nhnhѭѭ cucuӕӕngng lláá vvàà chchӗӗi.i. HHѫѫnn nnӳӳa,a, dodo xxҧҧyy rara quanhquanh nnăămm vvàà susuӕӕtt chuchu kkǤǤ ssӕӕngng ccӫӫaa câycây caocao susu nênnên ccóó ttáácc hhҥҥii llӟӟn,n, nhnhҩҩtt llàà chocho ccáácc dvtdvt mmүүnn ccҧҧmm
  107. 5.5. PhòngPhòng trtrӏӏ bbӋӋnhnh CorynesporaCorynespora 5.1.5.1. GiGiӕӕngng khkháángng bbӋӋnhnh 99 TTҥҥoo vvàà tuytuyӇӇnn gigiӕӕngng khkháángng bbӋӋnhnh,, ÿÿâyây llàà bibiӋӋnn phpháápp ccóó hihiӋӋuu qqӫӫaa nhnhѭѭngng ccҫҫnn ccóó ththӡӡii giangian vvàà kinhkinh phphíí nghiênnghiên ccӭӭuu 99 LLƭƭnhnh vvӵӵcc didi truytruyӅӅnn phânphân ttӱӱ ccӫӫaa câycây caocao susu vvàà nnҩҩmm ccóó ththӇӇ llàà phphѭѫѭѫngng titiӋӋnn hhӳӳuu ííchch trongtrong ttѭѫѭѫngng lailai 99 HiHiӇӇuu bibiӃӃtt vvӅӅ mmӕӕii ttѭѫѭѫngng ttáácc gigiӳӳaa nnҩҩmm câycây caocao susu môimôi trtrѭѭӡӡngng ssӁӁ gigiúúpp côngcông viviӋӋcc ttҥҥoo tuytuyӇӇnn gigiӕӕngng khkháángng bbӋӋnhnh nhanhnhanh hhѫѫnn
  108. 99 KhôngKhông trtrӗӗngng ccáácc dvtdvt mmүүnn ccҧҧmm:: RRICRRIC 103,103, RRICRRIC 104,104, KRSKRS 21,21, RRIMRRIM 725,725, FxFx 25,25, IANIAN 873,873, PPNPPN 2058,2058, PPNPPN 24442444 vvàà PPNPPN 2447.2447. 5.2.5.2. CanhCanh ttáácc 99 PhânPhân vvùùngng bbӋӋnhnh kkӃӃtt hhӧӧpp vvӟӟii khuykhuyӃӃnn ccááoo dvtdvt,, áápp ddөөngng khkháá ththàànhnh côngcông ttҥҥii MalaysiaMalaysia khôngkhông nhnhӳӳngng chocho bbӋӋnhnh CorynesporaCorynespora mmàà còncòn ccáácc bbӋӋnhnh khkháácc 99 PhânPhân bbóónn chchѭѭaa ÿÿҥҥtt kkӃӃtt ququҧҧ rõrõ rrӋӋtt
  109. 5.3.5.3. HoHoáá chchҩҩtt 99 ChiChi phphíí caocao vvàà khôngkhông mangmang llҥҥii hihiӋӋuu ququҧҧ kinhkinh ttӃӃ,, nhnhҩҩtt llàà vvѭѭӡӡnn câycây khaikhai ththáácc 99 KhôngKhông ccóó ccáácc loloҥҥii mmááyy phunphun chuyênchuyên ddөөngng 99 GâyGây ôô nhinhiӉӉmm môimôi trtrѭѭӡӡngng 99 ThuThuӕӕcc trtrӯӯ nnҩҩmm:: hexaconazolehexaconazole (Anvil(Anvil 5SC,5SC, CallihexCallihex 50SC)50SC) 0,20,2 0,3%,0,3%, CCҫҫnn chchúú ýý phunphun mmһһtt ddѭѭӟӟii lláá vvӟӟii chuchu kkǤǤ 1010 1414 ngngàày/ly/lҫҫnn
  110. 5.4.5.4. SinhSinh hhӑӑcc ((biocontrolbiocontrol)) 99 ĈĈangang ÿѭÿѭӧӧcc titiӃӃnn hhàànhnh nghiênnghiên ccӭӭuu vvӟӟii mmӝӝtt ssӕӕ loloҥҥii vivi sinhsinh vvұұtt nhnhѭѭ vivi khukhuҭҭnn,, nnҩҩmm 99 TTӕӕnn nhinhiӅӅuu ththӡӡii giangian chocho nghiênnghiên ccӭӭuu 99 NNӃӃuu ththàànhnh côngcông ssӁӁ llàà bibiӋӋnn phpháápp anan totoàànn nhnhҩҩtt
  111. 6.6. TTììnhnh hhììnhnh nghiênnghiên ccӭӭuu bbӋӋnhnh CorynesporaCorynespora 6.1.6.1. Indonesia,Indonesia, Malaysia,Malaysia, ҨҨnn ĈĈӝӝ ThThááii LanLan vvàà SriSri Lanka:Lanka: 99 TTҥҥoo tuytuyӇӇnn gigiӕӕngng khkháángng bbӋӋnhnh 99 DiDi truytruyӅӅnn phânphân ttӱӱ;; toxintoxin dodo nnҩҩmm ssҧҧnn sinhsinh rara 99 PhânPhân vvùùngng ddӵӵaa trêntrên ccáácc thôngthông ssӕӕ vvӅӅ khkhíí hhұұuu 99 PhânPhân bbóónn 99 GâyGây rrөөngng lláá nhânnhân ttҥҥoo 99 PhòngPhòng trtrӏӏ bbҵҵngng hohoáá chchҩҩtt vvàà sinhsinh hhӑӑcc 99 CâyCây kýký chchӫӫ khkháácc
  112. Phân tích RAPD các nòi Corynespora TuyӇngiӕng kháng bҵng toxin
  113. N/N/ccӭӭuu VKVK ÿÿӕӕii khkháángng
  114. 6.2.6.2. ViViӋӋtt Nam:Nam: 99 DDùù bbӋӋnhnh ÿÿãã xuxuҩҩtt hihiӋӋnn ttӯӯ nnăămm 19991999 vvàà hihiӋӋnn naynay ccóó khuynhkhuynh hhѭѭӟӟngng phpháátt tritriӇӇnn,, nhnhѭѭngng chchӍӍ ccóó mmӝӝtt ssӕӕ nghiênnghiên ccӭӭuu nhnhӓӓ ÿѫÿѫnn llӁӁ 99 HiHiӇӇuu bibiӃӃtt vvӅӅ loloҥҥii bbӋӋnhnh nnààyy trongtrong nnѭѭӟӟcc còncòn gigiӟӟii hhҥҥnn 99 TiTiӃӃpp ccұұnn ÿѭÿѭӧӧcc thôngthông tintin thôngthông quaqua ccáácc hohoҥҥtt ÿÿӝӝngng ccӫӫaa IRRDB.IRRDB. 99 CCҫҫnn ccóó ssӵӵ phphӕӕii hhӧӧpp gigiӳӳaa ViViӋӋnn vvàà TTәәngng CôngCông TyTy vvàà ccáácc CôngCông tyty trongtrong ngngàànhnh phòngphòng chchӕӕngng llҥҥii bbӋӋnhnh nnààyy
  115. BBӋӋnhnh khôkhô ngngӑӑnn khôkhô ccàànhnh 1. Phân bӕ: Xuҩt hiӋn trong mӑi giai ÿoҥn sinh trѭӣng cӫa cây cao su, gây thiӋt hҥi chӫ yӃu cho vѭӡn cây KTCB và nhân, ѭѫm do nhiӅu tác nhân khác nhau. 2. Tác nhân gây bӋnh ¾ Do bӋnh lá: phҩn trҳng, héo ÿen ÿҫu lá, rөng lá mùa mѭa, Corynespora, ÿӕm mҳt chim ¾ Do nҩm Botryodiplodia theobromae. Pat. ¾ Do vӃt thѭѫng cѫ giӟi qua ÿónҩm phө sinh xâm nhұp vào gây hҥi. ¾ Do yӃu tӕ môi trѭӡng: lҥnh, nҳng hҥn, thiӃu dinh dѭӥng hoһc nhӳng tác nhân khác nhѭ; lӱa, ngӝÿӝc phân bón thuӕc trӯ cӓ
  116. 3. Phòng trӏ: ¾ Tùy theo nguyên nhân gây bӋnh mà có biӋn pháp xӱ lý thích hӧpnhѭ: bón phân, chӕng rét, chӕng hҥn. ¾ Phòng trӏ các bӋnh lá kӏpthӡi. ¾ Khi cây, cành bӏ bӋnh thì phҧicѭadѭӟiphҫnbӏ chӃt 20-25 cm mӝt góc 450 sau ÿó bôi mӝtlӟpmӓng vaselin.
  117. ChChááyy NNҳҳngng 1. Phân bӕ: Xҧy ra trong vѭӡn cây KTCB hoһcvѭӡn nhân, ѭѫm và phә biӃnnhҩt vào mùa khô. Mӭc ÿӝ thiӋthҥitùy thuӝcnhiӅuvàoÿiӅukiӋnchăm sóc và thӡitiӃt. 2. Tác nhân gây bӋnh Do tác ÿӝng cӫanhiӋt ÿӝ cao gӗm: ¾ Nҳng: do thay ÿәi ÿӝtngӝt cây non trong bóng mát ÿѭaratrӗng gһpnҳng. ¾ Tѭӟi không ÿӫ ҭm, biên ÿӝ nhiӋt ÿӝ chênh lӋch trong ngày cao. ¾ Tӫ và làm bӗn không kӻ gây bӭcxҥ nhiӋt, thѭӡng xҧy ra ӣ vùng có ÿҩtkӃt von gҫnbӅ mһt.
  118. 3. TriӋuchӭng ¾ Lá cháy loang lӛ hoһctӯng phҫnvӟi màu trҳng bҥc sau ÿó chuyӇn qua màu nâu, tiӃptheolábӏ rөng hoһc héo rNJ, chӗinon chӃtdo mҩtnѭӟc. ¾ Cây 2-3 tuәi ӣ giai ÿoҥn KTCB, trên thân hoá nâu gҫn mһt ÿҩt 0-20 cm, xuҩthiӋnvӃt lõm có màu ÿұmvàvӓ bӏ nӭt, chҧymӫ. Sau ÿóvӃtbӋnh lan rӝng và có hình mNJi mác, lúc này vӓ hoàn toàn bӏ hҥi ÿӇ lӝ phҫngӛ bên trong, ÿây cNJng là vӏ trí cho mӕimӑtxâmnhұp làm gãy ÿә cây. ¾ VӃtbӋnh hѭӟng cùng mӝt phía phә biӃn ӣ hѭӟng tây và tây nam.
  119. SSÉÉTT ĈĈÁÁNHNH 1. Phân bӕ: ¾ XuҩthiӋn không theo quy luұtvàthѭӡng xҧyra trong mùa mѭa, gây hҥi cho cҧ caosuKTCB và khai thác. 2. Tác nhân gây bӋnh: ¾ Do ҧnh hѭӣng cӫa dòng ÿiӋncócѭӡng ÿӝ cao gây chӃt cành hay chӃttoànbӝ cây.
  120. 3. TriӋuchӭng: ¾ XuҩthiӋn 1-2 ngày sau thӡigianbӏ sét ÿánh vӟi biӇuhiӋn ÿҫu tiên trên tán lá bӏ hҥinhѭ nhúng nѭӟc sôi. Sau ÿólábӏ rөng hàng loҥt trong khi vүn còn xanh, và mӝtsӕ lá vүn dính trên cành gҫn ÿӍnh sinh trѭӣng. Vӓ bӏ khô và có mҫunâuÿұm, khi bҿ có sӧitѫ trҳng do mӫ bӏ khô trong vòng ӕng mӫ. Phҫngӛ ngay tѭӧng tҫng bӏ khô và có nhӳng ÿám sӑcmҫu ÿen. ¾ Các cây bӏ hҥitұp trung thành tӯng ÿiӇmvàrҧi rác trong lô. Sau 3-5 ngày sau, phҫngӛ và vӓ bӏ khô xuҩthiӋnbӝtmҫuvàngnhҥt do mӑtxұm nhұp. .
  121. 4. Phòng trӏ: ¾ Dùng dung dӏch vôi 5% quét phҫn thân nhӳng cây bӏ hҥi ÿӇ hҥnchӃ sӵ mҩtnѭӟcvàngănchһn côn trùng xâm nhұp. ¾ Cҳtnhӳng cành bӏ chӃtdѭӟivӏ trí bӏ chӃt 20-30 cm và bôi vaselin. ¾ Ngѭng cҥonhӳng cây bӏ hҥi ÿӇ có thӡigianhӗi phөc.
  122. BBӋӋnhnh NNҩҩmm HHӗӗngng 1. Phân bӕ: ¾ Trong mùa mѭa, nһng ӣ vùng Ĉông Nam Bӝ. ¾ Gây hҥi cho cây cao su tӯ 3-12 nămtuәivànһng nhҩt ӣ giai ÿoҥn 4-8 tuәi. ¾ Nҩmgâyhҥi trên cùng mӝtvӏ trí cho ÿӃn khi cành hoһc tán cây bӏ chӃt. Nên bӋnh có tҫm quan trӑng vì trӵctiӃp ҧnh hѭӣng ÿӃnsinhtrѭӣng và sҧnlѭӧng cNJng nhѭ kéo dài thӡigianKTCB. ¾ Khoҧng 4-8% sӕ cây bӏ cөtngӑn không thӇ khai thác.
  123. 2. Tác nhân gây bӋnh: ¾ Do nҩm Corticium salmonicolor Berk. & Br., hӑ Corticiaceae, bӝ Aphyllophorales, phân bӕ chӫ yӃu trong vùng nhiӋt ÿӟi. ¾ Ngoài cây cao su, nҩm còn ký sinh trên 140 loài cây khác nhau chӫ yӃu là cây thân gӛ, trong ÿócó nhӳng cây có giá trӏ kinh tӃ cao nhѭ ca cao, cà phê, tiêu, ÿiӅu, xoài, bѫ, cam, quít, sҫu riêng, mít v.v. và chӍ gây hҥi cho cây hai lá mҫm. ¾ Tҥinѭӟcta, C. salmonicolor tӯ caosucókhҧ năng gây bӋnh cho mít, xoài, sҫu riêng, cà phê và ÿiӅu.
  124. Bào tӱ Corticium
  125. 3. Các yӃutӕÿӇbӋnh phát sinh: ¾ BӋnh xҧy ra trong mùa mѭa, tӯ tháng 6-11 và tұp trung vào hai cao ÿiӇm tháng 7 (vӃtbӋnh cNJ) và tháng 10 (vӃtbӋnh mӟi), do ҭm ÿӝ không khí trên 70% bào tӱ, khuҭntymӟinҧymҫm và phát triӇn, thích hӧpnhҩt 90-100%. ¾ Vào mùa nҳng triӋuchӭng không thӇ hiӋn, lúc này nҩmsӁ sӕng tiӅmsinhӣ dҥng hҥch, ÿây cNJng là nguӗnbӋnh chӫ yӃu cho mùa mѭanămsau. ¾ Nҩm Trichothecium roseum phát triӇn chung vӟi C. salmonicolor ӣ giai ÿoҥn necator, làm cho bӋnh trӣ nên nһng và khó phòng trӏ hѫn.
  126. 4. TriӋuchӭng: 4.1. BӋnh nhҽ (giai ÿoҥn corticium): ¾ Vӓ xuҩthiӋntѫ nҩm màu trҳng giӕng nhѭ mҥng nhӋn, ÿӗng thӡicónhӳng giӑtmӫ chҧyra. ¾ Gһp ÿiӅukiӋnthuұnlӧivӃtbӋnh chuyӇntӯ màu trҳng sang hӗng nhҥtvàlanrӝng, khuҭn ty phân bӕ dày ÿһcvàxâmnhұp sâu vào vӓ, mӫ chҧy nhiӅu thành vӋt dài và hóa ÿen. ¾ Ӣ giai ÿoҥn này, nҩmtҥo bào tӱÿҧm(basidiospore) và phát tán theo gió. NӃugһp ÿiӅukiӋnbҩtlӧi, nҩm ngӯng phát triӇnvàsӁ hoҥt ÿӝng trӣ lҥi vào mùa mѭa nămtӟichoÿӃn khi gây chӃt cành hoһccөtngӑn.
  127. 4. TriӋuchӭng: 4.2. BӋnh nһng (giai ÿoҥn necator): ¾ VӃtbӋnh chuyӇn màu hӗng ÿұm, phҫn tán lá trên vӃt bӋnh chuyӇn qua vàng và héo rNJ sau ÿótoànbӝ cành lá phía trên ÿӅuchӃt khô. ¾ Ngay dѭӟivӃtbӋnh xuҩthiӋnchӗibҩt ÿӏnh, lúc này vӓ ÿã hoàn toàn bӏ hӫyhoҥivànӭttӯng mҧng. Tҥinѭӟc ta, vӃtbӋnh có thӇ dài 5-7 m và gây hҥingaycҧ trên mһtcҥo. ¾ NӃucâycaosubӏ cөtngӑn không có khҧ năng phөc hӗivàkhôngthӇ khai thác sau này.
  128. 5. Phòng trӏ: ¾ Phát hiӋnbӋnh sӟm ÿӇ xӱ lý kӏpthӡi. ¾ Dùng mӝt trong nhӳng loҥithuӕc sau: validamycine (Validacin 5L, Vanicide 5SL): 1,2%. Hexaconazole (Anvil 5SC, Callihex 50SC): 0,5%. Các loҥi thuӕc trên cҫnphӕihӧpvӟi chҩt bám dính 1% phun bҵng bình phun ÿeo vai có vòi nӕidàivӟi chu kǤ 10-14 ngày/lҫn. ¾ Sau khi phun 7 ngày kiӇm tra, ÿánh dҩu cây bӋnh ÿӇ xӱ lý lҥinӃubӋnh chѭakhӓi. ¾ Ngѭng cҥonhӳng cây bӏ chӃt tán và cây bӏ bӋnh nһng. ¾ Vào mùa mѭa, tiӃn hành cѭacҳt cây, cành bӏ chӃtvà ÿѭarabìalôÿӇ ÿӕt.
  129. BBӋӋnhnh NNӭӭtt VVӓӓ DoDo NNҩҩmm BotryodiplodiaBotryodiplodia 1.1. PhânPhân bbӕӕ:: ¾¾ VincensVincens phpháátt hihiӋӋnn trêntrên câycây caocao susu ttҥҥii nnѭѭӟӟcc tata nnăămm 1921,1921, gâygây bbӋӋnhnh chchӃӃtt llҥҥii ӣӣ giaigiai ÿÿooҥҥnn KTCB.KTCB. BaratBarat (1931)(1931) chocho bibiӃӃtt nnҩҩmm gâygây hhҥҥii trêntrên ccәә rrӉӉ stumpstump trongtrong vvѭѭӡӡnn ѭѫѭѫmm ¾¾ NNăămm 1998,1998, ddӏӏchch bbӋӋnhnh bbùùngng phpháátt ttҥҥii ĈĈNBNB,, ÿÿáángng kkӇӇ nhnhҩҩtt ttҥҥii côngcông tyty caocao susu DDҫҫuu TiTiӃӃng,ng, gâygây hhҥҥii trêntrên phphҥҥmm vivi rrӝӝngng chocho ccҧҧ vvѭѭӡӡnn câycây KTCBKTCB vvàà khaikhai ththáácc ¾¾ HiHiӋӋnn nay,nay, bbӋӋnhnh gâygây hhҥҥii chocho câycây caocao susu ӣӣ nhinhiӅӅuu vvùùngng
  130. 2.2. TTáácc nhânnhân gâygây bbӋӋnhnh DoDo nnҩҩmm BotryodiplodiaBotryodiplodia theobromaetheobromae PatPat bbӝӝ SphaeropsidalesSphaeropsidales,, nhnhóómm FungiFungi ImperfectiImperfecti NgoNgoààii câycây caocao su,su, nnҩҩmm còncòn kýký sinhsinh nhinhiӅӅuu loloҥҥii câycây khkháácc nhau,nhau, chchӫӫ yyӃӃuu llàà câycây thânthân ggӛӛ nhnhѭѭ mmҧҧngng ccҫҫu,u, nhãn,nhãn, xoxoààii ÿÿiiӅӅu u
  131. BàBàoo ttѭѭѴѴ ddѭӟѭӟii kíkínhnh hihiӇӇnn vivi ÿÿiiӋӋnn ttѭѭѴѴ
  132. 3.3. CCáácc yyӃӃuu ttӕӕ ÿÿӇӇ bbӋӋnhnh phpháátt sinhsinh:: ¾¾ BBӋӋnhnh ththѭѭӡӡngng xxҧҧyy rara trêntrên vvӓӓ ÿÿãã hohoáá nâunâu,, nnһһngng ӣӣ vvùùngng ttááii canhcanh ¾¾ VVӏӏ trítrí gâygây hhҥҥii bbҳҳtt ÿÿҫҫuu ttѭѭҒҒ thânthân vavaҒҒ titiӃӃpp giágiápp vvӟӟii mmһһtt ÿÿҩҩtt ¾¾ TrongTrong mmùùaa mmѭѭaa hhààngng nnăămm,, ttӯӯ ththáángng 66 11.11. ¾¾ DvtDvt:: RRIVRRIV 4,4, PBPB 235235 vvàà VMVM 515515 ddӉӉ nhinhiӉӉmm
  133. 3.3. TriTriӋӋuu chchӭӭng:ng: ¾¾ VVѭӡѭӡnn stumpstump vavaҒҒ vvѭӡѭӡnn bbҫҫuu:: nnҩҩmm ththѭӡѭӡngng gâygây hhҥҥii ttҥҥii vvӏӏ trítrí mmҳҳtt ghéghépp,, bbҳҳtt ÿÿҫҫuu vàvàoo ththӡӡii ÿÿiiӇӇmm mmѫѫѴѴ bbăăngng,, gâygây rara hihiӋӋnn ttѭӧѭӧngng chchӃӃtt llҥҥii mmҳҳtt ghéghépp hayhay chchӃӃtt toàtoànn bôbôҕҕ chchӗӗii ¾¾ TriTriӋӋuu chchӭӭngng banban ÿÿҫҫuu vvӟӟii vvӃӃtt lõlõmm cócó màmàuu ÿÿұұmm hhѫѫnn,, sausau ÿÿooғғ lanlan rrӝӝngng vavaҒҒ chchӃӃtt khôkhô toàtoànn bôbôҕ,ҕ, vovoѴ Ѵ bbӏӏ chchӃӃtt xuxuҩҩtt hihiӋӋnn nhnhӳӳngng ÿÿӕӕmm nhonhoѴѴ màmàuu ÿÿenen chchӭӭaa nhinhiӅӅuu bàbàoo ttѭѭѴ.Ѵ. PhPhҫҫnn gôgôѺ Ѻ bbӏӏ chchӃӃtt cócó màmàuu trtrҳҳngng vvӟӟii nhnhӳӳngng vânvân nhonhoѴѴ màmàuu nâunâu ÿÿenen ((làlà khukhuҭҭnn tyty xâmxâm nhinhiӉӉmm vàvàoo gôgôѺ),Ѻ), vovoѴѴ chchӃӃtt khokhoғғ tátáchch khkhӓӓii gôgôѺ.Ѻ.
  134. ¾¾ VVѭӡѭӡnn câycây KTCBKTCB:: trêntrên chchӗӗii vvӟӟii vvӃӃtt nnӭӭtt cócó ddҥҥngng hìhìnhnh thoithoi sausau ÿÿooғғ pháphátt tritriӇӇnn theotheo hhѭӟѭӟngng lênlên trêntrên vavaҒҒ xuxuӕӕngng ddѭӟѭӟii,, ttҥҥii vvӃӃtt bbӋӋnhnh cócó hihiӋӋnn ttѭӧѭӧngng mumuѴѴ ririѺѺ rara sausau ÿÿooғ ғ bbӏӏ hóhóaa ÿÿenen dodo hihiӋӋnn ttѭӧѭӧngng oxyoxy hóhóaa,, phphҫҫnn vovoѴѴ vavaҒҒ gôgôѺ Ѻ bbӏӏ khôkhô vavaҒҒ xxӕӕpp KhiKhi vvӃӃtt bbӋӋnhnh lanlan rrӝӝngng,, tátánn lálá nonnon ssӁӁ khôkhô vavaҒҒ héhéoo ruruѺѺ nhnhѭѭngng khôngkhông rrөөngng,, trêntrên phphҫҫnn vovoѴ Ѵ bbӏӏ chchӃӃtt xuxuҩҩtt hihiӋӋnn nhnhӳӳngng ÿÿӕӕmm cócó màmàuu nâunâu ÿÿenen chchӭӭaa vôvô sôsôғғ bàbàoo ttѭѭѴ.Ѵ. ¾¾ ThThӡӡii giangian xuxuҩҩtt hihiӋӋnn bbӋӋnhnh ÿӃÿӃnn khikhi câycây chchӃӃtt hoàhoànn toàtoànn kékéoo dàdàii 44 66 tutuҫҫnn ¾¾ ThThѭӡѭӡngng xuxuҩҩtt hihiӋӋnn vàvàoo ththӡӡii ÿÿiiӇӇmm giaogiao mùmùaa vavaҒҒ gâygây hhҥҥii chocho câycây ttѭѭҒҒ nnăămm 11 3.3. MMӭӭcc ÿÿôôҕҕ gâygây hhҥҥii rãrãii rárácc hayhay ttұұpp trungtrung 1010 1515 câycây//ÿÿiiӇӇmm
  135. TrênTrên vvѭӡѭӡnn câycây khaikhai ttháhácc ¾¾TTrênrên vvӓӓ hhóóaa nâunâu ccóó nhinhiӅӅuu mmөөnn nhnhӓӓ 11 22 mm,mm, sausau ÿÿóó lanlan rara totoàànn bbӝӝ thânthân ccàànhnh ¾¾CuCuӕӕii ccùùngng ccҧҧ thânthân ccàànhnh bbӏӏ nnӭӭtt vvàà ccóó mmààuu nâunâu,, mmӫӫ rrӍӍ rara ttӯӯ nhnhӳӳngng vvӃӃtt nnӭӭtt LLӟӟpp bibiӇӇuu bbìì bênbên ngongoààii ddààyy dodo nhinhiӅӅuu llӟӟpp ttҥҥoo ththàànhnh ¾¾TrênTrên thânthân câycây ÿÿôiôi khikhi xuxuҩҩtt hihiӋӋnn chchӗӗii,, nhnhӳӳngng câycây bbӏӏ nhinhiӉӉmm bbӋӋnhnh nnһһngng hhҫҫuu nhnhѭѭ sinhsinh trtrѭѭӣӣngng bbӏӏ chchӵӵngng llҥҥii vvàà ccóó trtrѭѭӡӡngng hhӧӧpp chchӃӃtt ccҧҧ câycây
  136. 4.4. PhòngPhòng trtrӏӏ:: ¾¾ThuThuӕӕcc trtrӯӯ nnҩҩmm ggӕӕcc carbendazimcarbendazim (Vicarben(Vicarben 50HP,50HP, CarbenzimCarbenzim 500FL)500FL) nnӗӗngng ÿÿӝӝ 0,5%.0,5%. ¾¾MMӝӝtt ssӕӕ loloҥҥii thuthuӕӕcc mmӟӟii ggӕӕcc triazoletriazole ÿÿãã ÿÿѭӧѭӧcc ththӱӱ nghinghiӋӋmm ttҥҥii ĈӗĈӗngng NaiNai ccóó hihiӋӋuu qquuҧҧ caocao ¾¾NênNên phphӕӕii hhӧӧpp chchҩҩtt bbáámm ddíínhnh ÿӇÿӇ ttăăngng hihiӋӋuu ququҧҧ vàvà hhҥҥnn chchӃӃ ssӵӵ rrӳӳaa trôitrôi dodo nnѭӟѭӟcc mmѭѭaa ¾¾DDùùngng bbììnhnh ÿÿeoeo vaivai ccóó vòivòi ddààii phunphun ѭѭӟӟtt totoàànn bbӝӝ thânthân câycây 22 33 llҫҫnn vvӟӟii chuchu kkǤǤ 22 tutuҫҫn/ln/lҫҫn.n.
  137. BBӋӋnhnh LoLoéétt SSӑӑcc MMһһtt CCҥҥoo 1. Phân bӕ: ¾ Xҧyraphә biӃn ӣ vùng mѭavàÿӝ ҭm cao, nhiӋt ÿӝ thҩp. 2. Do nҩm: Phytophthora palmivora và P. botryosa, cNJng là tác nhân gây rөng lá mùa mѭa, cho nên bӋnh LSMC nһng ӣ vùngcórөng lá mùa mѭa do nѭӟcmѭarӱa trôi bào tӱ xuӕng mһtcҥo.
  138. TriӋuchӭng: ¾ Sӑc ÿen nhӓ, thҷng ÿӭng trên mһtcҥo, các vӃt bӋnh sӁ liên kӃt thành sӑclӟn, vӓ thӕinhNJn, mӫ và nѭӟc vàng rӍ ra có mùi hôi thӕi. Bên dѭӟivӓ bӋnh có ÿӋmmӫ. ¾ BӋnh nһng có thӇ phá hӫymӝtphҫnhoһccҧ mһt cҥo. ¾ Các dòng vô tính cao su nhiӉmbӋnh nһng RRIM 600, PB 310, PB 255, PR 255
  139. 4.4. PhòngPhòng trtrӏӏ bbӋӋnhnh:: 4.1.4.1. PhòngPhòng bb͏͏nhnh:: ¾¾ KhôngKhông ccҥҥoo mmӫӫ khikhi câycây còncòn ѭѭӟӟtt ¾¾ VVѭѭӡӡnn câycây phphҧҧii thothoáángng gigióó ssҥҥchch ccӓӓ ¾¾ ThThѭѭӡӡngng xuyênxuyên llààmm vvӋӋ sinhsinh mmһһtt ccҥҥoo 4.2.4.2. TrTr͓͓ bb͏͏nhnh:: ¾¾ SSӱӱ ddөөngng thuthuӕӕcc metalaxylmetalaxyl ++ mancozebmancozeb ((RidomilRidomil MZMZ 72,72, MexylMexyl MZMZ 72)72) 2%2% phapha trongtrong nnѭѭӟӟcc hayhay chchҩҩtt bbáámm ddíínhnh ququéétt bbăăngng rrӝӝngng 11 1,51,5 cmcm trêntrên mimiӋӋngng ccҥҥoo sausau khikhi thuthu mmӫӫ ¾¾ LLѭѭuu ýý chchӍӍ áápp ddөөngng bibiӋӋnn phpháápp phòngphòng trtrӏӏ bbҵҵngng thuthuӕӕcc khikhi ccóó tritriӋӋuu chchӭӭngng bbӋӋnhnh xuxuҩҩtt hihiӋӋnn ¾¾ CCáácc câycây bbӏӏ bbӋӋnhnh nnһһngng phphҧҧii chocho nghnghӍӍ ccҥҥoo ÿÿӇӇ chchӳӳaa trtrӏӏ ddӭӭtt ÿÿiiӇӇmm rrӗӗii mmӟӟii chocho ccҥҥoo llҥҥii ¾¾ TuyTuyӋӋtt ÿÿӕӕii khôngkhông trtrӝӝnn thêmthêm ÿÿҩҩtt vvààoo thuthuӕӕcc ÿÿӇӇ llààmm mmààuu ÿÿáánhnh ddҩҩuu