Áp dụng đánh giá tích cực trong dạy học theo dự án vào môn hoa trang trí của ngành Sư phạm Công nghệ-Kinh tế gia đình

Nội dung text: Áp dụng đánh giá tích cực trong dạy học theo dự án vào môn hoa trang trí của ngành Sư phạm Công nghệ-Kinh tế gia đình

1. ÁP DỤNG ĐÁNH GIÁ TÍCH CỰC TRONG DẠY HỌC THEO DỰ ÁN VÀO MÔN HOA TRANG TRÍ CỦA NGÀNH SƯ PHẠM CÔNG NGHỆ - KINH TẾ GIA ĐÌNH Nguyễn Thị Phê1 Tóm tắt Hiện nay để đáp ứng yêu cầu đổi mới của xã hội trong việc đào tạo nguồn nhân lực, các trường Đại học đang thực hiện đổi mới cách dạy học theo hướng tích cực hóa người học. Ngoài việc đổi mới về mục tiêu, chương trình, phương pháp dạy học cần phải định hướng đổi mới kiểm tra đánh giá tích cực trong dạy học để tăng tính tích cực chủ động của sinh viên (SV) trong DHTDA vào môn Hoa trang trí. Nội dung bài viết chỉ trình bày các hình thức đánh giá tích cực trong dạy học theo dự án vào môn Hoa trang trí ngành Sư phạm Công nghệ - Kinh tế gia đình. 1. Kiểm tra đánh giá trong dạy học theo dự án Dạy học theo dự án là một phương pháp dạy học, trong đó người học thực hiện nhiệm vụ học tập phức hợp theo một qui trình đã xác định, nội dung học tập gắn liền thực tiễn, tự lực lập kế hoạch, làm việc chủ yếu là theo nhóm, thực hiện và đánh giá kết quả, dưới sự cố vấn, giám sát của người dạy. Kết quả dự án là những sản phẩm có thể giới thiệu được. Trong quá trình dạy học, KTĐG là một hoạt động tất yếu, không thể thiếu và cũng là hoạt động để thu thập thông tin về mức độ thực hiện mục tiêu. Từ đó đánh giá hiệu quả hoạt động dạy và học. Hiện nay việc KTĐG chủ yếu giáo viên (GV) đánh giá sinh viên (SV), kết quả đánh giá chủ yếu nêu lên mức độ ghi nhớ bài của SV, khó đánh giá được trình độ tư duy, khả năng phát triển trí tuệ cũng như năng lực tư duy, năng lực giải quyết vấn đề và các kĩ năng mềm của SV. GV chưa tạo điều kiện cho SV tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau trong hoạt động nhóm của mình và đánh giá các năng lực chuyên môn, năng lực phương pháp, năng lực xã hội của người học trong DHTDA. 2. Thực trạng kiểm tra đánh giá môn Hoa trang trí Hiện nay, ngoài việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực người học thì định hướng đổi mới đánh giá cũng được quan tâm. Trong quá trình dạy học, việc đánh giá diễn ra thường xuyên hay định kỳ, đặc biệt là qua hoạt động học tập, kiểm tra. Kết 1 Lớp giáo dục học 19B trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh 1
2. quả kiểm tra vừa giúp đánh giá chất lượng học tập của SV, vừa giúp cho GV đánh giá được khả năng sư phạm của mình. Đánh giá trong dạy học theo dự án không những đánh giá theo các tiêu chí của sản phẩm mà còn tạo cho SV tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau để người nhìn lại quá trình học tập, tự chịu trách nhiệm trong công việc nhóm. Tổ chức dạy và học môn Hoa trang trí dựa vào chương trình khung được ban hành theo quyết định 15/2004/QĐ-BGD& ĐT, ngày 10/6/2004 của Bộ giáo dục và Đào tạo, về việc ban hành Bộ chương trình khung giáo dục đại học khối ngành Cao đẳng Sư phạm. Hoa trang trí là một trong những môn học thuộc phân môn Kinh tế gia đình (KTGĐ) được giảng dạy trong chương trình đào tạo giáo viên sư phạm Công nghệ. Mục tiêu của môn học này, giúp cho sinh viên có những kiến thức và kĩ năng cơ bản trong việc làm hoa và trang trí hoa; và cũng là làm nền tảng cho việc phát triển tư duy của người học, hình thành được tác phong làm việc khoa học và sáng tạo. Nội dung môn học có những đặc điểm cơ bản là gắn lý thuyết và thực tiễn, có tính phức hợp cao, rèn luyện kĩ năng thực hành. Qua thực tế giảng dạy, việc kiểm tra đánh giá trong môn học Hoa trang trí chưa được quan tâm đến đặc điểm môn học cũng như việc rèn luyện khả năng giải quyết các nhiệm vụ tổng hợp và sự chủ động, tích cực của SV trong các bài học chưa cao; kĩ năng phát hiện và giải quyết vấn đề trong học tập còn thấp; kĩ năng thực hành còn hạn chế; khả năng tự học chưa cao Hiện nay, việc KTĐG kết quả môn học Hoa trang trí là điểm trung bình của các bài thực hành và hình thức này chỉ mới đánh giá về mặt điểm số, việc đánh giá quá trình hầu như chưa được áp dụng để đẩy mạnh việc đánh giá các kĩ năng thực hành, năng lực của người học để người học tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng thể hiện được quan điểm, tự chịu trách nhiệm và tự định hướng bản thân trong công việc nhóm. 3. Các hình thức đánh giá trong dự án Đánh giá trong DHTDA không chỉ đơn thuần là đánh giá sản phẩm của dự án mà còn phải đánh giá khả năng nhận thức, kĩ năng và năng lực của sinh viên đồng thời theo dõi sự tiến bộ ở người học. Một số công cụ được sử dụng đánh giá trong DHTDA đó là bộ công cụ, “công cụ” được hiểu là các phương pháp, phương tiện và kỹ thuật được sử dụng trong suốt quá trình nhằm đạt mục đích đánh giá học tập. Tính năng cơ bản của các công cụ đánh giá là “thu thập thông tin” để cung cấp cho GV và SV trong quá trình đánh 2
3. giá và tự đánh giá. Nngười nghiên cứu sử dụng bộ công cụ để đánh giá người học trong đề tài, đó là:  Đánh giá theo tiêu chí [2 tr 68] - Là phiếu hướng dẫn đánh giá theo tiêu chí. Nội dung của một phiếu hướng dẫn đánh giá là một tập hợp các tiêu chí thường được liên hệ với mục tiêu học tập và được sử dụng đánh giá hoặc thông báo về sản phẩm hoặc quá trình thực hiện nhiệm vụ của người học. - Phiếu hướng dẫn đánh giá bao gồm một hoặc nhiều khía cạnh như năng lực thực hiện được đánh giá, các khái niệm hoặc ví dụ làm sáng tỏ những yếu tố đang được đánh giá và một thang điểm cho từng khía cạnh. Các khía cạnh được gọi là tiêu chí, thang đánh giá được gọi là mức độ. Ưu điểm của phiếu đánh giá theo tiêu chí là: - Dễ sử dụng, dễ giải thích; - Giúp việc đánh giá được khách quan; - Khuyến khích SV đánh giá ngang hàng; - Cung cấp phản hồi cho GV và SV; - SV có thể tham gia vào việc xây dựng phiếu tiêu chí để tự đánh giá tiến bộ.  Đánh giá đồng đẳng (người học đánh giá lẫn nhau) [3, tr 203], [2 tr 50] là người học tham gia vào việc đánh giá công việc lẫn nhau của những người học khác. Một SV sẽ theo dõi bạn học của mình trong suốt quá trình học và do đó sẽ biết thêm các kiến thức cụ thể về công việc của mình khi đối chiếu với GV. Phương pháp đánh giá này có thể được dùng như một biện pháp đánh giá kết quả, nhưng chủ yếu được dùng để hỗ trợ SV trong quá trình học. SV đánh giá lẫn nhau dựa theo các tiêu chí được định sẵn. Thông qua việc đánh giá tích cực và thường xuyên lẫn nhau, những lợi ích của làm việc nhóm sẽ được khai thác tối ưu.  Tự đánh giá (trong học tập) [3, tr 201], là hình thức đánh giá mà SV tự liên hệ phần nhiệm vụ đã thực hiện với các mục tiêu của quá trình học Tự đánh giá không chỉ đơn thuần là tự mình cho điểm số mà là sự đánh giá những nỗ lực, quá trình và kết quả làm việc. Người học có thể phản hồi lại quá trình học của mình và người học có thể nhìn lại quá trình qua các tiêu chí đánh giá.  Đánh giá theo năng lực [3, tr 177] 3
4. Là việc đánh giá dựa trên khả năng thực hiện có hiệu quả và có trách nhiệm các hành động, giải quyết các nhiệm vụ vấn đề thuộc các lĩnh vực nghề nghiệp, xã hội. Năng lực của cá nhân là sự tổng hòa của kiến thức, kĩ năng, thái độ và kinh nghiệm. Có nhiều năng lực khác nhau, trong đó năng lực hành động bao gồm: năng lực tìm tòi, năng lực khám phá, năng lực xử lý thông tin, năng lực giải quyết vấn đề và năng lực hợp tác. Trong DHTDA, để đánh giá được năng lực của người học, người giáo viên cần kết hợp cả đánh giá quá trình và đánh giá tổng kết. GV thiết kế các tiêu chí và nội dung đánh giá theo năng lực. Các tiêu chí đánh giá theo năng lực mà người học đạt về kiến thức, kĩ năng, thái độ và giải quyết tình huống. 3.1. Các tiêu chí đánh giá + Tiêu chí đánh giá sản phẩm Bảng 1: Tiêu chí đánh giá sản phẩm Tiêu chí Thang Đánh giá của GV điểm 1.Chủng loại sản phẩm 1 Phù hợp với chủ đề dự án 1 2. Kỹ thuật làm hoa 7 - Gắn kết hoa lá chặt chẽ. 2 - Kỹ thuật se cành, làm nhụy, tạo cánh hoa, đúng yêu cầu của mỗi loại hoa. 2 - Sự phối hợp màu sắc hoa và lá có 1 thẩm mỹ cao. - Đảm bảo các nguyên tắc cắm hoa 1 (bình – hoa, chiều cao bình –hoa) - Tính sáng tạo:Tạo ra nhiều mẫu hoa đẹp và ứng dụng được. 1 3. Giá thành sản phẩm 2 - Tiết kiệm nguyên liệu. 1 - Giá thành hợp lý. 1 TỔNG ĐIỂM 10 4
5. + Tiêu chí đánh giá báo cáo nhóm Bảng 2: Tiêu chí đánh giá báo cáo nhóm Nhóm: Thang Đánh giá Đánh giá TIÊU CHÍ điểm của nhóm của GV 1.Tên dự án 1 Nêu tên, ý tưởng và mục tiêu của chủ đề có tính 1 lôi cuốn. 2. Nội dung 4 - Nội dung trình bày phù hợp với chủ đề 1 - Đa dạng phong phú sản phẩm 1 - Có tính ứng dụng thực tiễn 1 - Sáng tạo 1 3. Hình thức 3 - Ấn tượng, màu sắc hài hòa, hình ảnh đẹp. 1 - Thiết kế slide và bố cục logic hợp lý . 1 - Báo cáo có mở đầu giới thiệu tên dự án, tên 1 nhóm, thời gian thực hiện và kết luận. 4.Trình bày 1 - Đúng thời gian qui định 10 - 15 phút/ 0,5 nhóm. - Trình bày logic, chặt chẽ, lôi cuốn người 0,5 nghe. Mỗi thành viên nhóm đều báo cáo. 5. Phản biện 1 - Đặt câu hỏi rõ ràng, chặt chẽ. 0,5 - Trả lời đúng nội dung và thuyết phục. 0,5 Tổng cộng: 10 *Xếp loại: Theo 4 mức độ: Từ 0 đến < 5 điểm: Yếu Từ 5 đến < 6.5 điểm: Trung bình 5
6. Từ 6.5 đến < 8 điểm: Khá Từ 8 đến 10 điểm: Giỏi  Các công cụ tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng công việc nhóm +Công cụ 1: Hệ số đánh giá đánh giá đồng đẳng2 - Họ và tên (người đánh giá): - Nhóm: Sự nhiệt Đóng Thực Hoàn Hiệu quả Tổng Tên tình, góp ý hiện thành về công điểm thành viên nghiêm tưởng được các công việc việc tổ nhóm túc hợp hay kỹ năng đúng tiến chức và tác làm làm hoa độ quản lý việc nhóm nhóm 1. 2. 3. 4. 5. *Thang điểm được sử dụng sau: - Điểm 3 = tốt hơn các thành viên trong nhóm. - Điểm 2 = trung bình. - Điểm 1 = không tốt bằng các thành viên trong nhóm. - Điểm 0 = không giúp gì cho nhóm. - Điểm -1= trở ngại cho nhóm. +Công cụ 2: Chia điểm3 Nhóm: 2 Leen Pil, Mô đun đánh giá dạy học tích cực, Trung tâm giáo dục trải nghiệm, Trường Đại học Công giáo Leuven, Vương quốc Bỉ, trang 50. 3 Leen Pil, Mô đun đánh giá dạy học tích cực, Trung tâm giáo dục trải nghiệm, Trường Đại học Công giáo Leuven, Vương quốc Bỉ, trang 51. 6
7. Tên 1 2 3 4 5 6 7 thành viên 1. 2. 3. 4. 5. 6. 3.2. Cách tính điểm cho mỗi nhóm và mỗi sinh viên trong nhóm  Đánh giá của giáo viên theo nhóm Lớp được chia thành 4 nhóm: Sắc Xuân, Kỷ niệm thời sinh viên, Thời áo trắng, Qùa lưu niệm. - Điểm nhóm Sắc xuân do GV đánh giá = [(GV đánh giá sản phẩm bảng 3.2 + đánh giá trình bày báo cáo bảng 3.3)/ 2 = (7 +8) /2 = 7.54 (1) - Điểm nhóm Sắc Xuân do các nhóm SV đánh giá = [Điểm nhóm Sắc Xuân tự đánh giá + tổng điểm 3 nhóm còn lại đánh giá]/ 2 = (8 + 6)/2 = 75 (2)  Điểm nhóm cuối cùng = [(1) +(2)]/2 = (7.5 +7)/2 = 7.25 (3)  Tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng công việc nhóm Công cụ 1: Tính hệ số đồng đẳng Ví dụ: Đánh giá kết quả công việc của Nguyệt nhóm Sắc xuân. Nhóm Sắc xuân có 04 thành viên: 1. Nguyễn Thị Nguyệt 2. Nguyễn Thị Thơ 3. Nguyễn Thị Thu Ngân 4. Lê Thị Quỳnh -Bước 1: Điểm của nhóm Sắc xuân đánh giá theo nhóm (3) là: 7.25/10 -Bước 2: Hệ số do các thành viên trong nhóm đánh giá cho Nguyệt 4 Điểm sản phẩm: 7; điểm trình bày theo nhóm GV đánh giá : 8 5 Điểm nhóm tự đánh giá là 8; điểm tổng hợp 3 nhóm đánh giá là 8 7
8. Họ và tên (người đánh giá): Thơ Tổng Tên Nhóm: Sắc xuân điểm thành viên Tiêu chí nhóm Sự nhiệt Đóng Thực Hoàn Hiệu quả tình, góp ý hiện thành về công nghiêm tưởng được các công việc tổ túc hợp hay kỹ năng việc chức và tác làm làm hoa đúng quản lý việc nhóm tiến độ nhóm 1. Ngân 3 3 3 3 1 13 2. Quỳnh 1 2 3 2 1 9 3. Nguyệt 3 3 2 2 1 11 Tên Họ và tên (người đánh giá): Ngân Tổng thành viên Nhóm: Sắc xuân điểm nhóm Tiêu chí Sự nhiệt Đóng Thực Hoàn Hiệu quả tình, nghiêm góp ý hiện thành về công túc hợp tác tưởng được các công việc tổ làm việc hay kỹ năng việc chức và nhóm làm hoa đúng quản lý tiến độ nhóm 3. Thơ 2 1 2 3 2 10 4. Quỳnh 3 2 1 3 2 11 3. Nguyệt 3 3 3 3 3 15 Họ và tên (người đánh giá): Quỳnh Tổng Tên Nhóm: Sắc xuân điểm thành viên Tiêu chí nhóm Sự nhiệt Đóng Thực Hoàn Hiệu quả 8
9. tình, góp ý hiện thành về công nghiêm túc tưởng được các công việc tổ hợp tác làm hay kỹ năng việc chức và việc nhóm làm hoa đúng quản lý tiến độ nhóm 1.Thơ 2 1 2 3 2 10 2.Ngân 3 2 1 1 2 9 3.Nguyệt 3 2 2 3 3 13 Sau khi có phiếu đánh giá của từng thành viên trong nhóm, các bước tiếp theo: - Cộng tổng điểm của thành viên Nguyệt do 03 thành viên khác trong nhóm đánh giá: 11 + 13 + 15 = 39 điểm. - Điểm trung bình của nhóm cho từng tiêu chí được giả định: 2 điểm6 - Nhân điểm số trung bình từng tiêu chí của nhóm với số lượng tiêu chí và số lượng thành viên đánh giá Nguyệt: 3 x 5 x 2 = 30 điểm (Điểm số trung bình nhóm). - Chia tổng số điểm của cho điểm số trung bình nhóm ta có hệ số đồng đẳng của Nguyệt là 39: 30 = 1.3 - Bước 3: Nhân hệ số đồng đẳng của Nguyệt tìm được với kết quả điểm sản phẩm hoa giấy của nhóm sẽ có điểm chính thức của thành viên Nguyệt. Kết quả điểm của Nguyệt sẽ là: 7.25 x 1.3 = 9,4 điểm (4) Công cụ 2: Chia số điểm Ví dụ: Đánh giá kết quả công việc của mỗi thành viên nhóm Sắc xuân. Nhóm Sắc xuân có 04 thành viên: Nguyễn Thị Nguyệt 2. Nguyễn Thị Thơ 3. Nguyễn Thị Thu Ngân 4. Lê Thị Quỳnh - Bước 1: Điểm của nhóm Sắc xuân đánh giá theo nhóm (3) là: 7.25/10 điểm. - Bước 2: Nhân số điểm đánh giá của GV với số lượng thành viên trong nhóm: 6 Số 2 là điểm trung bình. Để tránh cảm tình cá nhân ảnh hưởng đến kết quả đánh giá, nếu điểm số nào đó (rất cao học rất thấp) chỉ xuất hiện một lần trong tiêu chí, điểm số đó sẽ được thay bằng số trung bình giả định (là 2 điểm). 9
10. 7 x 4 = 28 điểm. - Bước 3: Mỗi thành viên của nhóm phân bổ số điểm này cho tất cả các thành viên khác trong nhóm (bao gồm cả chính mình). Tên 1.Nguyễn 2. Nguyễn 3. Nguyễn 4. Lê Thị thành viên Thị Nguyệt Thị Thơ Thị Thu Quỳnh Ngân 1.Nguyễn Thị Nguyệt 5.25 9 6.25 8 2. Nguyễn Thị Thơ 7.5 7.25 8.5 5.25 3. Nguyễn Thị Thu Ngân 10 5 6 7 4. Lê Thị Quỳnh 7 9 6.5 5.5 - Bước 4: Mỗi thành viên tính tổng điểm đánh giá của các thành viên khác và của chính mình. Điểm Nguyệt: (5.25+7.5+10+7)= 29.75 điểm Điểm Thơ: (9+7.25+5+9)= 30.25 điểm Điểm Ngân: (6.25+8.5+6+6.5)= 27.25 điểm Điểm Quỳnh: (8+5.25+7+5.5)= 25.75 điểm - Bước 5: Mỗi thành viên chia số điểm đó cho số lượng các thành viên trong nhóm, sẽ ra số điểm cuối cùng của thành viên đó. Số điểm của Nguyệt : 29.75/4= 7.43 điểm (5) Số điểm của Thơ : 30.25/4 =7.56 điểm Số điểm của Ngân: 27.25/4= 6.81 điểm Số điểm của Quỳnh: 25.75/4= 6.4 điểm - Bước 6: Giáo viên và học sinh phản hồi.  Điểm cá nhân do nhóm đánh giá = [(4) + (5)]/ 2 Vậy điểm của Nguyệt do nhóm đánh giá = [(9.4+ 7.43)]/2= 8.4 (6)  Kết quả giáo viên đánh giá cá nhân trình bày (7) Khi thực hiện đánh giá năng lực của sinh viên, giáo viên sẽ đánh giá năng lực thuyết trình và năng lực phản biện bảng 3.3, năng lực đóng góp ý tưởng, năng lực hoàn thành công việc, năng lực tổ chức và quản lý nhóm, năng làm việc hợp tác nhóm, kĩ năng làm hoa, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin. 10
11. Điểm cuối cùng của cá nhân = [GV đánh giá trình bày của cá nhân (7) x 2 + điểm cá nhân do nhóm đánh giá (6)]/37. Vậy điểm dự án 1 của Nguyệt là =[(8x2)+8.4]/3 = 8.13 Điểm này được làm tròn đến phần nguyên nên điểm Nguyệt là 8. 4. Kết luận Qua việc sử dụng các hình thức đánh giá trong dạy học theo dự án vào môn Hoa trang trí, người nghiên cứu có kết quả như sau: - Tạo được tính tự lực, tự giác, tích cực và trách nhiệm trong công việc nhóm, hình thành cho người học các kỹ năng hợp tác, thuyết trình, làm việc nhóm, sử dụng công nghệ thông tin trong học tập. - Nâng cao kết quả học tập môn Hoa trang trí và môn Phương pháp dạy học Kinh tế gia đình” trong chương trình đào tạo giáo viên Công nghệ - phần Kinh tế gia đình của trường. - Góp phần trong việc định hướng đánh giá tích cực trong dạy học tích cực tại trường ĐH. 5. Tài liệu tham khảo [1]. Chương trình khung ban hành theo quyết định 15/2004/QĐ – BGD & ĐT, ngày 10 tháng 6 năm 2004 của Bộ trưởng Bộ Giáo Dục và Đào tạo, về việc ban hành Bộ chương trình khung giáo dục đại học khối ngành Cao đẳng Sư phạm. [2]. Leen Pil, Mô đun đánh giá dạy học tích cực, Trung tâm giáo dục trải nghiệm, Trường Đại học Công giáo Leuven, Vương quốc Bỉ. [3]. Nguyễn Lăng Bình (Chủ biên), Dạy và học tích cực, NXB ĐHSP, 2010. 7 Điểm GV đánh giá Nguyệt trình bày là 8. 11
12. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.